„Wisła. Biografia rzeki”. Perspektywa przyrodnicza, historyczna i kulturowa

Polska sztuka, literatura i mitologia każą w niej widzieć kobietę. Najnowsza książka Andrzeja Chwalby jest więc… biografią kobiety. Autor wielu historycznych bestsellerów opowiada o wdziękach i kaprysach Wisły, o jej charakterystycznych cechach oraz roli, jaką odgrywa w całych dziejach Polski. To portret Wisły z perspektywy przyrodniczej, historycznej i kulturowej. Daje poznać jej gniew, a także emocje i uczucia, jakie wzbudzał wiślany krajobraz, a także legendy. Jest też o tym, co i jak rzeka daje i odbiera, jak nagradza i karze… Kiedy i w jakich okolicznościach Wisła zaczęła być postrzegana jako królowa polskich rzek? Jak wpływała na kształtowanie się polskiej tożsamości, na charakter państwowości i na symbolikę narodową? Jak przebiegała i czym się zakończyła rywalizacja na tym polu z innymi wielkimi rzekami Europy? Oto wciągająca biografia rzeki, która była i jest źródłem siły i życia, arterią komunikacyjną, inspiracją dla artystów, twórców i patriotów oraz wielkim narodowym symbolem – czasami nieokiełznanym i gniewnym, a kiedy indziej łagodnym i szczodrym.

Autor zaczyna od daty i miejsca urodzenia, następnie zbiera informacje o jej rodzicach, domu rodzinnym, o sąsiadach i sąsiadkach, na końcu o płci. Opowiada o jej charakterystycznych cechach i zmianach nastrojów, o urodzie, wdziękach, ale i kaprysach. W tym życiorysie padają też pytania o przynależność państwową. Kiedy zaczęła być postrzegana jako polska rzeka, a nawet jako królowa? Jak oddziaływała i w jakim zakresie wpływała na kształtowanie się polskiej tożsamości, na mitologię i symbolikę narodową oraz państwową?

W drugiej części nietuzinkowej opowieści przyglądamy się pierwszym osadom nad Wisłą, lokacjom miast i wsi, arteriom komunikacyjnym, w tym żegludze, stoczniom, statkom i tratwom, flisakom, promom i mostom, cechom i bractwom rybackim. Obserwujemy emocje, jakie w ludziach wzbudzał krajobraz i żywioł królowej rzek, słuchamy związanych z nią legend. Autor opowiada też o tym, jak rzeka nagradza i karze. Na końcu snuje rozważania na temat dziedzictwa Wisły i pamięci o niej.

Fragment wstępu

„Książka jest dedykowana miłośnikom i entuzjastom Wisły, których są tysiące, animatorom turystyki wiślanej, przyjaciołom starodawnych technik szkutniczych, strażnikom dziedzictwa flisów i rybactwa, miłośnikom młynów odtwarzających pieczołowicie dawne techniki młynarskie. Jest adresowana do wszystkich zainteresowanych plażowaniem i kąpielami, do wioślarzy, kajakarzy, żeglarzy, do osób uwielbiających żeglugę statkami wycieczkowymi, strażników przyrody, przyrodników troszczących się o miejsca lęgowe dzikiego ptactwa, do wszystkich zatroskanych teraźniejszością i przyszłością Wisły, do entuzjastek programu „Wisła naszą przyjaciółką”, do obrońców jej naturalnego wdzięku i piękna, działaczy samorządowych i członków stowarzyszeń kultywujących najlepsze i najwspanialsze tradycje wiślackie oraz do wszystkich zakochanych w Wiśle, których jest coraz więcej” – można przeczytać we wstępie.

O autorze

Andrzej Chwalba to historyk i eseista, znany popularyzator historii, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Historycznego, specjalizuje się głównie w historii Polski i powszechnej XIX i XX wieku, dziejach Krakowa oraz historii obu wojen światowych.

Autor i współautor ponad dwudziestu książek, w tym m.in: „Historia Polski 1795-1918”, „Okupacyjny Kraków”, „Legiony Polskie 1914-1918” czy „Samobójstwo Europy” oraz z Wojciechem Harpulą – „Zwrotnice dziejów”, „Polska-Rosja” i „Cham i pan”. Wyróżniony m.in. Książką Historyczną Roku im. Oskara Haleckiego, Nagrodą Historyczną „Polityki”, „Piórem Fredry”, „Ateną 2005”, KLIO i Nagrodą im. Janusza Kurtyki.