Jedna z największych osobowości artystycznych. „Ursula von Rydingsvard. Tylko sztuka”

Jej monumentalne rzeźby, umieszczone w muzeach, parkach, na uniwersytetach i placach w otoczeniu modernistycznej amerykańskiej architektury, przywołują antyczne pojęcie wzniosłości. Zachwycają dynamiczną formą i świadczą o niesamowitej zdolności artystki do tworzenia poetyckich dzieł z cedrowego drewna, które stało się jej głównym materiałem rzeźbiarskim już pod koniec studiów. Od teraz dwie reprezentatywne prace dla twórczości jednej z najbardziej rozpoznawalnych amerykańskich artystek – Ursuli von Rydingsvard można oglądać w Muzeum Łazienki Królewskie. To „Elegantka II” – rzeźba wykonana z żywicy poliuretanowej z umieszczonym wewnątrz światłem (na trawniku obok Starej Pomarańczarni) oraz powstałe z cedrowego drzewa dzieło „Dla Natashy” (w budynku). Pokaz zorganizowany w Polsce – nazwany „Ursula von Rydingsvard. Tylko sztuka / Nothing but Art” – podkreśla pasję artystki i jej całkowite oddanie sztuce. Inspiracją tytułu był tekst „Dlaczego tworzę sztukę?” – rodzaj litanii wyliczającej duchowe, życiowe i artystyczne powody działalności autorki. Dzieła będą eksponowane w Królewskiej Galerii Rzeźby w Starej Oranżerii do 13 lutego 2022 r. Wystawa jest owocem współpracy trzech instytucji. Oprócz Łazienek Królewskich kilkanaście innych rzeźb i rysunków można oglądać w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku i Muzeum Narodowym w Krakowie.

Ursula von Rydingsvard rozpoczęła swoją karierę w 1975 roku, po ukończeniu studiów artystycznych na Columbia University w Nowym Jorku. Był to czas dominacji minimalizmu, który nie wzbudził entuzjazmu artystki. Jako przewodników duchowych wymienia Marka Rothkę, Alberta Giacomettiego Wassilego Kandinskiego, Sol Le Witta i Philipa Gustona. Poszukując własnej drogi twórczej, już na przełomie lat 70. i 80. realizowała ogromne prace w krajobrazie, takie jak St. Martin Dream w Battery Park czy Song of Saint Eulalia w Parku Sztuki w Lewinston pod Nowym Jorkiem. Dość szybko jedną z ważnych inspiracji jej sztuki staje się własna biografia. Autorka pochodzi z polsko-ukraińskiej rodziny, która w czasie drugiej wojny światowej została wywieziona z Podhala na roboty przymusowe do Niemiec, a następnie wybrała emigrację do Stanów Zjednoczonych. Przeżycia z dzieciństwa i kraj pochodzenia odcisnęły emocjonalne piętno na jej pracach. Drewniane misy, narzędzia, łopaty i ściany są echem rodzinnego dziedzictwa i sztuki środkowoeuropejskiej. Mimo, że nigdy nie mieszkała w Polsce, nadaje swoim rzeźbom polskie tytuły i czuje się związana z ojczyzną.

Od lat 90. eksperymentuje z materiałami, włączając do swoich prac miedź, żywicę, poliuretan, filc, glinę, jelita zwierzęce, masę papierniczą, a w ciągu ostatnich piętnastu lat także brąz. Mimo to nadal pozostaje wierna przede wszystkim drewnu cedrowemu. Jej twórczość inspirowana jest naturą, sztuką pozaeuropejską – afrykańską, indiańską, a także tradycją drewnianej rzeźby. Artystka ponadto zajmuje się rysunkiem tworzonym na ręcznie wyrabianym papierze abaka z dodatkiem włosów, jedwabiu, lnu, koronek i innych materiałów.

Własna forma sztuki

W czasie swojej ponad czterdziestoletniej praktyki artystycznej Ursula von Rydingsvard zdobyła umiejętność przekraczania kulturowych i technologicznych granic. Jest jedną z nielicznych rzeźbiarek na świecie, operujących tak monumentalną formą. Łączy precyzję i pracowitość przypominającą średniowieczne rzemiosło z nowoczesną sztuką abstrakcyjną, nadając jej własny, niepowtarzalny charakter.

Stworzyła kilkadziesiąt monumentalnych rzeźb i instalacji rzeźbiarskich w plenerze, m.in. Iggy’s Pride w Kalifornii, Ene Due Rabe i Land Rollers w Storm King Art Center pod Nowym Jorkiem, Hand-e-over do kolekcji Microsoft w Richmond, rzeźby Anastasia, Pierwsza, Damski Czepek, Luna, Elegantka i Ogromna dla Muzeum Sztuki w Północnej Karolinie, a także Scratch (prezentowaną na wystawie w Polsce) oraz Misę z brązu z koronkami / Bronze Bowl with Lace – wysoką na sześć metrów wyniosłą formę – największą realizację artystki usytuowaną obecnie w Muzeum Sztuki w Filadelfii. Należy podkreślić, że autorce udało się stworzyć własną formułę sztuki, sytuującą ją wśród największych osobowości artystycznych XX wieku i naszych czasów.

Druga wystawa w Polsce

Bezpośrednim impulsem do zorganizowania jej wystawy w Polsce był pokaz sześciu rzeźb, w ogrodzie Giardino della Marinaressa, na 56. Biennale Sztuki w Wenecji w 2015 roku, zainicjowanym przez Petera Murraya i zespół Yorkshire Sculpture Park, gdzie jednocześnie odbywała się największa – jak do tej pory – wystawa artystki. Te wydarzenia odbiły się szerokim echem w świecie sztuki i mediów.

Obecny pokaz jest drugą prezentacją sztuki Ursuli von Rydignsvard w Polsce. Pierwsza odbyła się w 1992 roku i była ważnym wydarzeniem w życiu artystki, która po trzydziestu latach powróciła do rodzinnego kraju. Jej dziełom towarzyszą filmy opowiadające o życiu, pracy i sztuce autorki, w tym produkcja Daniela Trauba: „Into Her Own”, która w 2020 roku została uznana za jeden z dziesięciu najlepszych filmów dokumentalnych o sztuce w Stanach Zjednoczonych. Obiekty eksponowane dzięki uprzejmości Ursuli von Rydingsvard i Galerie Lelong & Co. z Nowego Jorku, a kuratorką wystawy jest Eulalia Domanowska.