Ekspozycja przybliża fenomen. „Nikifor. Malarz nad malarzami” w Muzeum Etnograficznym

Ponad 130 dzieł prezentowanych jest na wystawie monograficznej Nikifora – jednego z najbardziej znanych w świecie malarzy naiwnych w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie. Pochodzą one z kolekcji własnej – jednej z najbogatszych w prace tego artysty w Polsce. Obok nich na wystawie znalazły się również dzieła z kolekcji Alfonsa Karnego, wybrane przez niego osobiście u Nikifora – tym cenniejsze, że rzadko eksponowane. Zachowały one niepowtarzalną „nikiforową” barwę – głęboką, nieledwie aksamitną, gdzie stonowane barwy przenikają się, a zestawienie odcieni jest niespotykane. Barwa daje wrażenie jakby obrazy malowane były wczoraj. Ekspozycja przedstawia przekrojowo jego dorobek i obejmuje wszystkie podejmowane przez malarza tematy: pejzaż, architekturę miejską i fantastyczną, dworce kolejowe, wnętrza świątyń i sklepów, a także postacie świętych. Dzieła Nikifora będzie można oglądać do 27 lutego 2022 roku.

Fenomen sztuki Nikifora objawia się w niezwykłej wrażliwości na kolor, umiejętności wydobycia najsubtelniejszych odcieni, intuicji pozwalającej na osiąganie efektu świetlistości i blasku. Całe życie malował bliskie i znane mu tematy – rodzinną Krynicę z jej budynkami zdrojowymi, stylowymi willami oraz wnętrzami świątyń różnych wyznań dających schronienie i poczucie bliskości Boga.

Ponadto otaczające go krajobrazy, stacje kolejowe, które mijał podczas licznych podróży w pociągach, chroniących go przed chłodem, budynki i budowle odwiedzanych miast. Dekorował siłą swojej fantazji tworząc nierealistyczne budowle, pomniki czy niosące uspokojenie pejzaże. Sztuka Nikifora zbliża nas do wielkiej tajemnicy człowieka dając świadectwo niezwykłego, a wręcz niewytłumaczalnego talentu.

Kim był Nikifor?

Nikifor – Epifaniusz Drowniak urodził się w 1895 roku Krynicy. Był Łemkiem, synem ubogiej głuchoniemej kobiety. Zwracano się do niego Nikifor, sam też tak o sobie mówił i tak podpisywał swoje obrazy. Był niewielkiego wzrostu, wątłego zdrowia, słabo słyszący i niewyraźnie mówiący. Samotny, żyjący na marginesie społeczeństwa, często bez środków do życia, miał jednocześnie ogromny hart ducha, siłę przetrwania i realizowania swojego postanowienia, że zostanie malarzem. W 1930 roku pracami Nikifora zainteresował się lwowski artysta Roman Turyn, a także malarze z kręgu Komitetu Paryskiego. Już w 1931 roku zorganizowano we Lwowie artyście wystawę, a w kolejnym roku prace Nikifora pokazano na zbiorowej wystawie w Paryżu.

– Wielokrotnie w rozmowach o sztuce nieprofesjonalnej spotkałam się z określeniem „a to taki nasz Nikifor”. Bywał miejscowy, tutejszy, podlaski, a nawet gruziński – mówi kuratorka wystawy, Alicja Mironiuk-Nikolska, główny inwentaryzator PME. „Czy powodem popularności jest ogromna liczba namalowanych prac – ocenia się ją na 30-40 tysięcy? Czy raczej to, że wspominają o nim szkolne podręczniki? A może na tym, że Nikifor jest najczęściej fałszowanym polskim malarzem? O wszystkim słyszeliśmy, ale czy naprawdę znamy powód tej popularności? Można te opinie zweryfikować jedynie poprzez poznanie twórczości Nikifora – zachęca etnografka specjalizująca się we współczesnej twórczości ludowej i nieprofesjonalnej.

Zwiedzanie dla niewidomych i słabowidzących

Zwiedzanie wystawy będzie dostępne dla osób niewidomych i słabowidzących. Na stronie internetowej Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie zamieszczone zostaną audiodeskrypcje prezentujące wystawę i obiekty. Ponadto do kilku wybranych dzieł Nikifora przygotowywane są tyflografiki pozwalające zapoznać się z obrazami poprzez zmysł dotyku. Planowane jest również oprowadzanie dla osób niewidomych, które przeprowadzi Fundacja Dostępnej Kultury Wizualnej – Wielozmysły.

– Pragnę tą wystawą zwrócić także uwagę na podnoszoną w ostatnich latach kwestię włączania osób z niepełnosprawnościami w obieg kultury, jak również opowiedzieć o obecności i roli przedstawicieli mniejszości etnicznych w tworzeniu jej ogólnonarodowego obrazu – zwraca uwagę kuratorka.