„Dani Karavan: Artysta/Obywatel”. Prezentacja rzeźbiarza o międzynarodowej sławie

Dani Karavan (1930-2021) zaprojektował i stworzył ponad 80 instalacji rzeźbiarskich na skalę architektoniczną na całym świecie. Był laureatem cenionych nagród dla artystów przyznawanych zarówno w Izraelu, jak i na świecie. Koncepcyjnym i technicznym punktem wyjścia ekspozycji „Dani Karavan. Artysta/Obywatel” w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku – nie jest jednak sztuka. Nie jest to też próba przedstawienia rozwoju dzieł izraelskiego twórcy w kolejności chronologicznej. W sercu tego pokazu leżą raczej stwierdzenia, które Karavan prezentował publicznie, przede wszystkim w swoich esejach, felietonach i listach, w odniesieniu do zagadnień, które dotykały, a często ścierały się z jego sztuką i programem. Strategia kuratorska otwiera też drogę, dzięki której osoba i jego dzieła, mogą być analizowane, doświadczane i oceniane. Ponadto wystawa ta skupia się na zaangażowaniu twórcy w pokój, prawa człowieka oraz ochronę dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego. Mecenasem Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku jest PGE Polska Grupa Energetyczna.

Dzieła służyły artyście za papierek lakmusowy do pomiaru i oceny stopnia tolerancji i moralności społeczno-politycznej lub, dokładniej, stopnia niesprawiedliwości wynikającej z określonej sytuacji. W okresie ponad 60 lat swojej kariery twórca opracował specjalną praxis łączącą zaangażowanie artystyczne z aktywizmem obywatelskim, problemy estetyczne z moralnością. Innymi słowy, nowoczesne wyrażenie starożytnego greckiego pojęcia Kalokagathia (kalós kaì agathós) – harmonijnej i wyważonej jedności piękna i dobra.

Fakt, że wielkoskalowe publiczne rzeźby Karavana są nieruchome i na trwałe wpisane w swoje specyficzne otoczenie, czy to miejskie, czy to wiejskie, w Izraelu czy też dowolnym innym miejscu na świecie – sprawia, iż dzieła wybrane do zaprezentowania na tej wystawy pokazane zostaną poprzez:

– dokumentację zdjęciową i filmową,
– kopie elementów oryginalnych dzieł twórcy,
– szkice i inne dokumenty graficzne,
– modele rzeźb.

Towarzyszą im cytaty, fragmenty tekstów i oświadczeń opracowanych lub wygłoszonych przez artystę, jak również dodatkowe dokumenty – tekstowe lub wizualne – istotne dla zagadnień i kampanii publicznych, w których uczestniczył. Rzeźbiarz angażował się w kilka problemów i zagadnień publicznych, u podłoża których leżała jego wrażliwość demokratyczna, środowiskowa i kulturowa.

Wśród dzieł przedstawionych w ramach prezentacji znajdują się m.in. „Modlitwa o pokój Jerozolimy (Ściana Knesetu)”, Jerozolima, Izrael (1966), „Pomnik Brygady Negev”, Beer Szewa, Izrael (1963–1968), „Środowisko dla pokoju”, Biennale w Wenecji, Włochy (1976), „Droga Praw Człowieka”, Norymberga, Niemcy (1989–1993), „Droga Pokoju”, Niccana, Izrael (1996–2000) czy „Plac kultury”, Tel Awiw, Izrael (2005–2013).

O artyście

Dani Karavan urodził się i wychował na piaszczystych wzgórzach młodego Tel Awiwu, który w tych czasach był u progu przekształcania z niewielkiej wizjonerskiej osady w „prawdziwe” nowoczesne miasto. Jego ojciec Awraham (Abie) Karavan był pierwszym architektem krajobrazu Tel Awiwu. Od niego twórca nauczył się cenić i szanować naturę. Jego matka, Zehawa, była miłośniczką muzyki klasycznej, troskliwą matką i humanistką. Pod jej wpływem Karavan-dziecko stał się mężczyzną z silnym kręgosłupem moralnym.

Jako dziecko i nastolatek był zaangażowanym i aktywnym członkiem ruchu młodzieżowego „Ha-Szomer Ha-Cair” („Młoda Straż”) – świeckiego socjalistycznego ruchu robotniczego – najpierw jako rekrut, później jako przewodnik. Jego liderzy zachęcali młodych członków do szacunku wobec innych, natury i sztuki oraz do bycia społecznie świadomymi i zaangażowanymi obywatelami. W takim bezpośrednim społecznym, środowiskowym i moralnym klimacie młody Dani Karavan sformułował swoje credo, które później przełożyło się na praktykę, kiedy stał się artystą zawodowym i osobą publiczną.