„Sezamie, otwórz się! Nowe nabytki i nie tylko”. Pokaz w Muzeum Narodowym w Kielcach
10 grudnia, 2024
Filharmonia Zielonogórska nagrała Tadeusza Bairda. Premiera utworu „Colas Breugnon”
23 grudnia, 2024

Zwieńczenie pionierskiego projektu. „Transformacje. Nowoczesność w III RP” w MNK

Tą wystawą Muzeum Narodowe w Krakowie wieńczy cykl „4 x nowoczesność” (fot. A. Cissowski)

Prace najważniejszych polskich artystek i artystów, projektantów i projektantek działających po 1989 roku znalazły się na ekspozycji w Muzeum Narodowym w Krakowie. Wystawa, zwraca uwagę na kluczowe problemy czasów transformacji, pokazując zarówno dzieła będące emblematem czasów III RP, jak i prace mniej znane. To niespełna 350 eksponatów, m.in. obrazy, rzeźby, instalacje, grafiki, fotografie czy filmy. Za pomocą makiet, planów i rysunków można obcować z architekturą. Są także liczne obiekty rzemiosła artystycznego, przedmioty codziennego użytku, meble i moda. Wystawa zatytułowana „Transformacje. Nowoczesność w III RP” została podzielona na trzy części: Fenomen postmodernizmu, Neomodernizm oraz Wielogłos. Stanowi zwieńczenie cyklu „4 x nowoczesność”, realizowanego w Muzeum Narodowym w Krakowie od 2021 roku. W jego ramach odkrywane są różnorodne sposoby rozumienia nowoczesności w polskiej sztuce, architekturze i dizajnie od przełomu XIX i XX wieku po współczesność. Jest pionierskim projektem, takich wystaw jeszcze nie było (…) – podkreśla prof. Andrzej Szczerski, dyrektor MNK. Otwarta 20 grudnia ekspozycja prezentuje fenomen rewizji idei nowoczesności i jej tytułowej transformacji po 1989 roku. Stanowi okazję do refleksji nad sztuką ostatnich 35 lat, na tle wielkich zmian społecznych, politycznych i technologicznych. To wydarzenie, które przedstawia dynamikę, złożoność i wielogłos współczesnej kultury. Wystawa, którą można oglądać na parterze Gmachu Głównego, potrwa do 18 maja 2025 roku. Mecenasem Muzeum Narodowego w Krakowie jest PGE Polska Grupa Energetyczna.

Wystawę rozpoczyna fenomen postmodernizmu, stanowiący w pierwszym okresie po 1989 roku punkt odniesienia dla procesu transformacji. Postmodernizm negował dotychczasowe doktryny, łamał konwencje i manifestował się w niepohamowanej różnorodności form. Podważał ideę nieograniczonego postępu, geometrycznej i minimalistycznej estetyki czy wartość myślenia utopijnego. Był to czas, gdy odzyskana wolność, zarówno artystyczna, jak i społeczna, pozwalała na eksperymentowanie z nowymi ideami. Inspiracji szukano w nowoczesnym kanonie funkcjonalizmu, interesowano się m.in. innością, przekraczaniem tabu, kulturą popularną czy kiczem.

Kolejna część wystawy pokazuje, że dekadę później scenę artystyczną zdominował odczytany na nowo modernizm, nazywany przez nas neomodernizmem. Zyskała praktyczność, prostota form, minimalizm i oszczędność. W polskiej architekturze i projektowaniu neomodernizm pozostaje dominującym nurtem, łączącym nowoczesne technologie i materiały z potrzebami współczesnych użytkowników. W sztuce natomiast na nowo odkryto tradycję awangardową, kierując się zarówno ku abstrakcji i surrealizmowi, jak i ku działaniom o wymiarze społecznym.

Wielogłos – ostatnia część wystawy to refleksja nad szansami i zagrożeniami, jakie niesie ze sobą projekt modernistyczny. Obiekty sztuki są tu komentarzem i refleksją wobec historii modernizmu, w tym jej alternatywnych wersji, a także problemów stwarzanych przez współczesność. W tej części wystawy znalazły się dzieła, w których artyści podejmują tematy związane z cyfryzacją, zmianami w sposobie życia, kształtowaniem przestrzeni prywatnej i publicznej, emancypacją, a także dialogiem z naturą – zjawiskiem zyskującym na znaczeniu w ostatnich latach w kontekście rozwoju ekologicznych i zrównoważonych rozwiązań w architekturze. Świat sztuki wchodzi zarówno w dialog, ale i pokazuje odmienne perspektywy na powyższe kwestie. Ten wielogłos jest bogactwem współczesności.

(fot. A. Cissowski)

Nie istnieje wzorzec nowoczesności

„Zaproponowane wyżej kategorie opisujące czasy transformacji pozostają ze sobą w dynamicznej relacji, a ich wzajemne zależności warunkują ich współczesne odczytanie. (…) Najistotniejszym wyzwaniem pozostaje więc takie moderowanie współczesnej polifonii, aby budować nie antagonizmy, lecz przestrzeń wspólną, wspierając i zbiorową, i jednostkową emancypację, tak aby ich nie przeciwstawiać. Istotną kwestią jest docenienie faktu, że nie istnieje jeden obowiązujący wzorzec nowoczesności, do którego trzeba dojrzewać i który należy w całości przyjmować. Uniwersalne pryncypia nowoczesności, jeżeli mają zostać z pożytkiem zaakceptowane, muszą wpisać się w partykularyzmy kulturowe i tylko przez nie mogą się wyrażać. Sztuka, architektura i dizajn odgrywają w tym procesie istotną rolę, budując przestrzeń takiej polifonicznej i konsensualnej debaty, co chce pokazać nasza wystawa, podsumowująca trzy dekady transformacji i poszukiwania nowych formuł nowoczesności” – pisze w katalogu do wystawy jej pomysłodawca prof. dr hab. Andrzej Szczerski, Dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie.

W ramach serii „4 x nowoczesność” odbyły się dotąd wystawy: „Polskie style narodowe 1890–1918” (2021), „Nowy początek. Modernizm w II RP” (2022) i „Nowoczesność reglamentowana. Modernizm w PRL” (2023). Całą serięwystawienniczą, jak i ostatnią wystawę Honorowym Patronatem objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda. Powstanie wystawy było możliwe dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *