Wszystkie formy ekspresji. Wystawa „Hasior. Trwałość przeżycia” w Zamku Królewskim

Niemal 90 dzieł, wypożyczonych z polskich muzeów i ze zbiorów prywatnych można oglądać dłużej, bo do 15 września. Wśród nich są najznakomitsze spośród obecnie dostępnych prac Władysława Hasiora – asamblaże, sztandary oraz rzeźby betonowe odlewane w ziemi – można oglądać w Zamku Królewskim w Warszawie. To klasyk współczesności, którego sztuka jest wymownym świadectwem doświadczeń egzystencjalnych i poszukiwań twórczych XX wieku. Na wystawie zatytułowanej „Hasior. Trwałość przeżycia” swoją reprezentację znalazły wszystkie charakterystyczne dla artysty formy ekspresji. – Prezentując sztukę współczesną chcemy poszerzyć krąg osób zainteresowanych Zamkiem. Sami także jesteśmy ciekawi, jak sztuka współczesna prezentuje się w historycznych wnętrzach. Otwierana na zakończenie jubileuszu 50-lecia, wystawa prac Hasiora nawiązuje do pierwszej wystawy artysty – jeszcze w surowych murach dopiero co odbudowanego Zamku w 1974 roku – pełnej dramatyzmu i drapieżności wbrew wszelkim wcześniejszym założeniom estetycznym w sztuce – mówi prof. Wojciech Fałkowski, dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie. Ekspozycję można podziwiać w zabytkowych wnętrzach Biblioteki Królewskiej. Mecenasem Edukacji w Zamku Królewskim w Warszawie jest PGE Polska Grupa Energetyczna. 

Eksponaty, zarówno pod względem formy, jak i treści, pokazują możliwie szerokie spektrum poszukiwań twórczych artysty. Pokoleniowe traumy (wojenne i nie tylko), mechanizmy społecznej opresji, relacje pomiędzy człowiekiem i przyrodą, jednostką a zbiorowością, sacrum i profanum, tym, co uniwersalne i trwałe, a tym, co lokalne i przemijające – wszystkie te wątki znajdują odzwierciedlenie w doborze prac, tworząc głęboki dyskurs nad kondycją ludzką, pełen odwołań do najważniejszych tekstów kultury. Obszary zainteresowań twórczych Hasiora często pokrywają się z tematami, które dziś znajdują się w głównym nurcie dyskursu filozoficznego, społecznego i politycznego, takimi jak ekologia (próba przekroczenia perspektywy antropocentrycznej) czy ludowe korzenie wspólnoty polskiej.

Władysław Hasior to artysta posługujący się własnym językiem w sztuce. Dokonując nieoczywistych, ale przemyślanych zestawień obiektów materialnych, gotowych lub nieznacznie przetworzonych, nadaje im wtórne znaczenia i wplata w nadrzędne konstelacje semantyczne. Znaczącym jest nie tylko sam przedmiot, ale i jego kształt, barwa oraz wszystkie cechy materii, z której jest stworzony.„Hasior nie przywiązywał specjalnej wagi do trwałości swoich prac, uważał za naturalne, że ulegają powolnej destrukcji. Mocno natomiast podkreślał, że najważniejsza w jego sztuce i w jej odbiorze jest właśnie trwałość przeżycia. Uznaliśmy, że to będzie dobry tytuł, trafnie opisujący postawę artystyczną twórcy” – mówi Katarzyna Rogalska, kuratorka wystawy, Zamek Królewski w Warszawie.

Asamblaże sednem jego twórczości

Gdy Hasior tworzy formę rzeźbiarską od początku, istotną rolę pozwala odegrać pierwiastkowi przypadkowości, a uzyskany efekt dla niego samego bywa zaskoczeniem i odkryciem. Mimo rozmachu swych przedsięwzięć, artysta nie pretenduje do statusu demiurga sprawującego pełną kontrolę nad procesem twórczym. Szuka dialogu z odbiorcami, pozwala uobecnić się czynnikowi naturalnemu, np. w postaci żywiołu. Wymiar etyczny takiej postawy współbrzmi ze współczesną wrażliwością, dlatego Władysław Hasior bez wątpienia zalicza się do artystów, których warto odkryć na nowo. – Wystawę w Zamku Królewskim w Warszawie tworzą asamblaże, czyli montaże obrazopodobne, sztandary. Stanowią sedno twórczości Hasiora. Dzieła te są intuicyjnie i powszechnie rozpoznawane, i kojarzone z nim właśnie. Są wybitnym i bynajmniej nie lokalnym czy zaściankowym wybuchem talentu, ekspresji oraz głęboko humanistycznego wyrazu i przesłania” – podkreśla Jacek Chromy, autor scenariusza i kurator wystawy.

Na wystawie znalazły się obiekty wypożyczone z: Muzeum Tatrzańskiego im. dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem (partner wystawy), Miejskiego Ośrodka Sztuki w Gorzowie Wielkopolskim, Muzeum Narodowego w Poznaniu, Kolekcji Teresy i Andrzeja Starmach, Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Architektury we Wrocławiu, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, a także ze zbiorów prywatnych (m.in. rzeźba Kapliczka wszystkich wiernych pochodząca z kolekcji prof. Andrzeja Szarka).

Wydarzenia towarzyszące wystawie

Wystawie, zorganizowanej w ramach obchodów jubileuszu 50-lecia odbudowy Zamku Królewskiego, towarzyszy program wykładów online poświęcony wybranym zagadnieniom z twórczości Władysława Hasiora. Przygotowano także zróżnicowaną ofertę edukacyjną. Dorośli mogą wziąć udział m.in. w spotkaniach z kuratorami i edukatorami, obejmujących wspólne zwiedzanie wystawy Hasior. Trwałość przeżycia, oraz w spotkaniu z cyklu Godzina ze sztuką poświęconym twórczości artysty. Do rodzin z dziećmi adresowane są zajęcia twórcze z elementami warsztatu plastycznego zatytułowane Magiczny kufer Pana Hasiora oraz animacje w przestrzeni działań twórczych, gdzie edukatorzy opowiedzą najmłodszym o wybranych zagadnieniach związanych z wykonywaniem asamblaży. Z kolei dla grup kolonijnych i półkolonijnych przygotowano warsztaty plastyczne pt. Kolaże i asamblaże, czyli coś z niczego, podczas których dzieci przeniosą się do magicznego świata sztuki Władysława Hasiora.

W trosce o komfort wszystkich zwiedzających, a w szczególności osób wysoko wrażliwych na bodźce z otoczenia, na wystawie Hasior. Trwałość przeżycia obowiązywać będą tzw. ciche godziny w wyznaczonych terminach, podanych na stronie internetowej Zamku. Jest to udogodnienie coraz chętniej wprowadzane przez muzea na całym świecie.