Walka z szowinizmem i patriarchatem. Spektakl „Bachantki” w Teatrze Powszechnym

Kobiety od czasów antyku są bez głosu, a ich równouprawnienie wciąż jest spychane do getta „kobiecych spraw”. Twórcy spektaklu „Bachantki” – Maja Kleczewska i Łukasz Chotkowski, opierając się na dramacie Eurypidesa, ukazują jak głęboko w kulturze europejskiej zakorzeniony jest szowinizm i patriarchat. Kierują uwagę na kobiecą siłę, tłumioną od wieków. – Mównica, mikrofon, mówienie – to w kulturze europejskiej bardzo męski atrybut. Staramy się przejąć te mównice dla kobiet, dać im w końcu głos – podkreśla dramaturg. A wszystko to na scenie warszawskiego Teatru Powszechnego, która wyglądem przypomina przestrzeń demokratyczną rodem z parlamentu.

– Trzeba powiedzieć na podstawie „Bachantek”, które zostały napisane dwa i pół tysiąca lat temu, że cała kultura europejska od czasów antyku jest przesiąknięta patriarchatem, szowinizmem i nieposzanowaniem dla praw kobiet. W Grecji kobiety nie miały nawet imion, były bez głosu, nie mogły uczestniczyć w oratoriach, nie wypowiadały się – przypomina Chotkowski. Dlatego wspólnie z reżyserką uważają, że grupa uprzywilejowana, czyli biali, heteroseksualni mężczyźni, muszą stanąć w jednym szeregu z kobietami we wspólnej walce.

– Do momentu, kiedy patriarchat nie umrze, a to jest walka mężczyzn i kobiet o jego obalenie, to ekonomia i przemoc w dalszym ciągu będą napędzać rzeczywistość, w której żyjemy – podkreśla dramaturg. Kobiecy gniew może więc zmienić istniejący porządek i doprowadzić do nowej rewolucji, do powstania nowej idei. – Trzeba zauważyć, że ten gniew jest, tylko co jest bardzo ciekawe, to jest cały czas deprecjonowane, wyśmiewane i umniejszane przez mężczyzn – dodaje Łukasz Chotkowski.

Cztery mównice są bardzo symboliczne w spektaklu (fot. Magda Hueckel)

Obsada i twórcy

W sztuce dokonano kilku bardzo ważnych przesunięć, w porównaniu do wszystkich inscenizacji „Bachantek”, w których jest to pojedynek dwóch mężczyzn, Dionizosa i Penteusza. – Jest też tłum kobiet, którymi się steruje. My to znamy bardzo dobrze na co dzień. Odwracamy tę sytuację – podkreśla dramaturg. Scenografia spektaklu, zaprojektowana przez znanego holenderskiego artystę wizualnego – Jonasa Staala, przypomina przestrzeń demokratyczną rodem z parlamentu. Będzie również miejscem spotkania tegorocznego Forum Przyszłości Kultury.

Za przekład sztuki autorstwa Eurypidesa odpowiedzialny jest Stanisław Hebanowski, scenariusz sceniczny to dzieło Mai Kleczewskiej i Łukasza Chotkowskiego. Instalację „Unionizing the Polish Parliament” stworzył Jonas Staal we współpracy z architektem Paulem Kuipersem, projektantem Remco van Bladelem, producentem Younesem Bouadim i koordynatorem wystaw Evelien Scheltinga. Muzykę przygotował Cezary Duchnowski, kostiumy – Konrad Parol, światło, ustawienie kamer, projekcje to domena Jacka Kędzierskiego. W obsadzie znaleźli się: Karolina Adamczyk, Aleksandra Bożek, Michał Czachor, Michał Jarmicki, Magdalena Koleśnik, Sandra Korzeniak (gościnnie), Mateusz Łasowski, Karina Seweryn i Julian Świeżewski.