Tworzył najważniejsze państwowe budynki. „Niezniszczalny. Bohdan Pniewski”

Był najbardziej wpływowym polskim architektem XX wieku. Bohdan Pniewski projektował przede wszystkim gmachy publiczne, m.in. Teatr Wielki, Sejm, siedzibę Narodowego Banku Polskiego, ale też wille prominentnych osobistości. Jego styl – jak pisze w posłowiu Marcin Wicha – „łączy epoki i od niemal stu lat jest tłem polskiego życia publicznego”. Jego doskonałe relacje z władzą zaczęły się już w czasach II RP i pozostały również dobre w PRL. Co sprawiło, że Pniewski, niezależnie od zmieniającego się pejzażu politycznego, pozostał ulubieńcem władz? Po prostu talent i doświadczenie? Koneksje towarzyskie? Przebiegłość i spryt? A może mieszczański instynkt samozachowawczy i wola budowania niezależnie od okoliczności? Nie stroniąc od barwnych anegdot z życia pierwszego polskiego „starchitekta”, Grzegorz Piątek kreśli jego biografię „Niezniszczalny. Bohdan Pniewski. Architekt salonu i władzy” na tle zmieniającego się pejzażu politycznego i architektonicznego Warszawy.

Piątek w swojej biografii daje nie tylko ciekawe interpretacje budowli wzniesionych przez Pniewskiego – a są wśród nich Teatr Wielki, Szkoła Baletowa, gmach Narodowego Banku Polskiego, Dom Chłopa czy budynek Polskiego Radia – ale również kreśli fascynujący portret człowieka o niespożytej sile witalnej. Pochodzący z zaściankowej szlachty architekt bez problemu poradził sobie w warunkach konkurencji rynkowej, gdy feudalny porządek runął. Nie stracił ducha, gdy wojna całkowicie go ogołociła. Sybaryta, lubiący dobre jedzenie, alkohol, piękne przedmioty, dobre ubrania, polowania i rauty, dbał, by i w socjalizmie tych przyjemności mu nie zabrakło.

„Niezniszczalny” to także barwna kronika towarzyska powojennej elity, obraz rwącej się do życia Warszawy, która wśród zgliszcz spotyka się w cukierniach, barach, kafejkach, gdzie kawa i wódka leją się strumieniami. „Rano ekshumacja, wieczorem dancing” – podsumowuje życie tamtych lat pracujący z Pniewskim architekt Andrzej Hubert Niewęgłowski. Sybarytyzm znać też w budowlach Pniewskiego – z zewnątrz monumentalne i powściągliwe, w środku olśniewają feerią detali wykonanych z najlepszych materiałów, rozmachem przestrzeni, po której wzrok może błądzić leniwie, konstrukcją schodów, która domaga się, by kroczyć po nich z godnością i powoli. Bohdan Pniewski w szarej, brutalnej rzeczywistości PRL-u pozwalał Polakom obcować z lepszym światem, pokazywał im obraz idealnego państwa, w którym nie ma miejsca na prowizorkę i gdzie myśl o wygodzie obywateli nie wyklucza podarowania im zbytku.

Opinie o książce

„To nie tylko książka o słynnych budowlach Warszawy i o ich twórcy. To przede wszystkim opowieść o ambicji – i tej osobistej, i państwowej, o sile społecznych sieci i relacji, które opierają się dramatycznym zwrotom historii. A przy okazji o tym, że Warszawa to najdalej na północ wysunięte miasto… włoskie” – uważa Olga Drenda.

„Pniewski potrafił łączyć wszystko ze wszystkim. Jego styl mieścił tradycję i postęp. Gotyk, renesans, art déco i soc. Swojskość i europejskość. Demokrację i rządy twardej ręki. Pewnie można by z tego uszyć program wyborczy. Architektura Pniewskiego zawsze była częścią polityki. Jest nią nadal. Dlatego książka Grzegorza Piątka brzmi tak aktualnie” – dodaje Marcin Wicha.

O autorze

Grzegorz Piątek to urodzony w 1980 roku pisarz, publicysta, krytyk, z wykształcenia architekt, znawca historii i architektury Warszawy. Opublikował m.in. biografię legendarnego prezydenta stolicy „Sanator. Kariera Stefana Starzyńskiego”, za którą otrzymał Nagrodę Literacką m. st. Warszawy oraz bestsellerową książkę „Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944-1949”, która trafiła na listę 20 książek na 2020 rok tygodnika „Polityka”.

Od kilkunastu lat pisze o architekturze, miastach i obyczajach do prasy (m.in. „Architektura-Murator”, „Esquire”, „Gazeta Stołeczna”, „Gazeta Wyborcza”, „Salon”, „Vogue Polska”). Współtworzył też wystawy m.in. Hotel Polonia. The Afterlife of Buildings (Złoty Lew na Biennale Architektury w Wenecji, 2008) i Dane warszawskie (Muzeum Warszawy, 2017).