„Sztuka widzenia. Nowosielski i inni”. Nowa wystawa na Zamku Królewskim w Warszawie

2023 to rok w całości poświęcony Jerzemu Nowosielskiemu. Powodem jest 100. rocznica urodzin artysty. Do tych obchodów dołączył właśnie Zamek Królewski w Warszawie, który we współpracy z Mazowieckim Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu przygotował najnowszą wystawą czasową. Poświęcona jest nie tylko jednemu z najciekawszych współczesnych malarzy polskich, którego sztuka jest postrzegana jako zjawisko unikatowe, odważnie łączące sferę sacrum i profanum. Ekspozycja jest też próbą osadzenia jego twórczości w szerszym kontekście II połowy XX wieku. Wystawa „Sztuka widzenia. Nowosielski i inni” podzielona została na cztery kręgi narracyjne: surrealizm, cielesność, eschatologia oraz abstrakcja. W ramach każdego z nich wybrane obrazy i rysunki Jerzego Nowosielskiego, cytaty z jego wypowiedzi, a także zachowane materiały filmowe stanowią klucza interpretacyjnego do zaprezentowanych prac innych twórców podejmujących podobne wątki. Wśród nich są m.in. Wojciech Fangor, Stefan Gierowski, Władysław Hasior, Maria Jarema, Jadwiga Sawicka czy Teresa Pągowska. Ekspozycję będzie można oglądać – po przedłużeniu jej trwania – do 10 marca 2024 roku. Partnerem wystawy i Mecenasem Edukacji w Zamku Królewskim w Warszawie jest PGE Polska Grupa Energetyczna.

W twórczości Jerzego Nowosielskiego można odnaleźć zarówno fascynację sztuką bizantyjską, metafizyką ikon, ale także sztuką awangardową. Artysta związany z powojenną II Grupą Krakowską i Tadeuszem Kantorem, elementy swojego języka plastycznego budował czerpiąc inspiracje z surrealizmu i abstrakcji, a w figuracji używał zwłaszcza motywu kobiecego ciała. Jerzy Nowosielski wypracował swój indywidualny styl łączący postać ludzką, głównie kobiecą, akt oraz abstrakcję, w których poruszał się na granicy erotyki i mistycyzmu.

Jego sposoby widzenia, odwzorowywania i komentowania świata pojawiały się również w pracach twórców, którzy jak i on doświadczyli traumy II wojny światowej, ale także u reprezentantów kolejnych pokoleń artystów. Na wystawie „Sztuka widzenia. Nowosielski i inni” w Zamku Królewskim w Warszawie, publiczność spotka się m.in. z poetyką surrealizmu, niepokojącą erotyką, irracjonalizmem czy senną metaforą.

Dzieła wielu artystów z różnych miejsc

Artyści, których prace prezentowane są na wystawie: Maria Anto, Jan Berdyszak, Henryk Błachnio, Marian Bogusz, Tadeusz Brzozowski, Tomasz Ciecierski, Edward Dwurnik, Stanisław Dróżdż, Wojciech Fangor, Stanisław Fijałkowski, Stefan Gierowski, Zofia Gutkowska (Nowosielska), Zbylut Grzywacz, Władysław Hasior, Aleksandra Jachtoma, Maria Jarema, Tadeusz Kantor, Łukasz Korolkiewicz, Janina Kraupe-Świderska, Jerzy Krawczy, Piotr Kurka, Ewa Kuryluk, Alfred Lenica, Leszek Lewandowski, Zbigniew Makowski, Jadwiga Maziarska, Aldona Mickiewicz, Kazimierz Mikulski, Eugeniusz Mucha, Józef Nowak, Jerzy Nowosielski, Józef Nowak, Włodzimierz Pawlak, Teresa Pągowska, Maria Pinińska-Bereś, Erna Rosenstein, Jadwiga Sawicka, Jacek Sempoliński, Jerzy Skarżyński, Kajetan Sosnowsk, Henryk Stażewski, Jonasz Stern, Jan Tarasin, Leon Tarasewicz, Tomasz Tatarczyk, Jerzy Tchórzewski, Danuta Urbanowicz, Zbigniew Warpechowski, Ryszard Winiarski oraz Rajmund Ziemski.

Instytucje, które wypożyczyły obiekty na wystawę: Galeria Starmach, Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum im. Jacka Malczewskiego, Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia”, Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Plakatu w Wilanowie, oddział Muzeum Narodowego w Warszawie, Starak Collection oraz kolekcje prywatne.  

Kuratorami wystawy są Monika Przypkowska z Zamku Królewskiego w Warszawie i Paweł Witkowski z Mazowieckiego Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu. Wystawie towarzyszy bogaty program edukacyjny, rozpoczynający się wykładem inauguracyjnym dr Krystyny Czerni „Malarz ikon jako ikona. Jerzy Nowosielski – bohater i ofiara popkultury”. W ofercie edukacyjno-artystycznej Zamku Królewskiego w Warszawie znalazły się także m.in. spotkania z kuratorami wystawy i wspólne zwiedzanie ekspozycji oraz warsztaty, lekcje dla szkół i zajęcia zarówno dla dzieci i młodzieży, jak i dorosłych, przygotowane w oparciu o twórczość Jerzego Nowosielskiego.