Sukces w świecie mężczyzn. Mistrzyni śląskiego pejzażu na wystawie we Wrocławiu

Powszechnie uznaje się ją za najwybitniejszą malarkę śląską przełomu XIX i XX wieku. Gertrud Staats całe życie poświęciła sztuce, a ze sztalugami i paletą nie rozstawała się niemal do końca życia. Malowała przede wszystkim pejzaże i martwe natury, zyskując szerokie uznanie poza Śląskiem. W Muzeum Miejskim we Wrocławiu po raz pierwszy zorganizowano retrospektywną wystawę tej wybitnej malarki. Potrwa ona do 30 września.

Urodzoną w 1859 roku we Wrocławiu malarkę w artystycznym rozwoju przez wiele lat wspierał ojciec Adolf Staats, zamożny kupiec i radny miejski. Mimo, iż w stolicy Dolnego Śląska istniała już Królewska Szkoła Sztuki i Przemysłu Artystycznego, to Gertrud nie mogła liczyć na przyjęcie w szeregi jej studentów. Swoją edukację, podobnie jak rówieśniczki, musiała oprzeć na prywatnych lekcjach malarstwa i rysunku.

Przez pewien czas była uczennicą wybitnego pejzażysty wrocławskiego Adolfa Dresslera w Pracowni Mistrzowskiej przy Śląskim Muzeum Sztuk Pięknych we Wrocławiu. Było to miejsce szczególne, wolne od uprzedzeń i anachronicznych tradycji malarskich panujących na akademiach.

(fot. mat. pras.)

Wyznaczała nowe kierunki

Miłością malarki były pejzaże, a wpływ na to miały m.in. wyprawy z Dresslerem w Karkonosze, a potem także samodzielne studia. W 1882 roku Gertrud Staats podjęła bowiem półroczną edukację w berlińskiej Akademii Sztuki, gdzie uczyła się pod kierunkiem Hansa Frederika Gudego, norweskiego malarza pejzażu romantycznego, a potem u Franza Frederika Skarbiny, niemieckiego impresjonisty. Następnie kontynuowała naukę we Wrocławiu w Pracowni Mistrzowskiej Malarstwa Krajobrazowego pod kierunkiem Carla Covena Schirma.

Po jej ukończeniu wiele podróżowała, głównie po Niemczech i Austrii. W kolonii artystycznej w Dachau spotkała malarza Adolfa Hölzela. Malowała przede wszystkim pejzaże i martwe natury. Ta tematyka, nie obciążona tak bardzo regułami akademickimi, wyznaczała nowy kierunek rozwoju malarstwa. Gertrud Staats stała się jednym z czołowych przedstawicieli śląskiego malarstwa pejzażowego na początku XX wieku. Jej twórczość, która zyskała szerokie uznanie poza Śląskiem, utrzymana nadal pod wpływem XIX-wiecznego malarstwa pejzażowego, dzięki ingerencji nowych impulsów związanych z impresjonizmem, a później secesją, jest również wspaniałym przykładem artystycznego przejście do nowoczesności.

Oprócz pejzaży malowała głównie martwe natury (fot. mat. pras.)

Wzór do naśladowania

Gertrud Staats była także animatorką wrocławskiego życia kulturalnego, a swoje prace prezentowała na wystawach indywidualnych oraz zbiorowych, m.in. w Londynie i Chicago. W jej pracowni spotykali się ludzie związani ze sztuką. W 1902 roku wspólnie z innymi malarkami założyła Stowarzyszenie Artystek Śląskich. Dla wielu swoich następczyń stała się wzorem do naśladowania, a jej talent, upór w dążeniu do celu oraz artystyczny sukces jaki osiągnęła, do dziś budzi podziw w wśród badaczy sztuki.

Nadal uważana jest za jedną z najważniejszych osobowości artystycznych Śląska, ponieważ jej twórczość jest przykładem wysokiej jakości i wrażliwości sztuki kobiecej w świecie zdominowanym przez mężczyzn. Kobiety takie jak Gertrud Staats – swoim kunsztem i postawą wytrąciły z rąk ostatnie argumenty tym, którzy sprzeciwiali się dostępowi kobiet do uczelni wyższych.

(fot. mat. pras.)

Odkryta na nowo

Zmarła we Wrocławiu 1938 roku, jej bogaty dorobek artystyczny znalazł się w kolekcjach prywatnych oraz muzealnych. Jednak pamięć o tej artystce, tak mocno związanej ze Śląskiem, nie przetrwała do naszych czasów. Dopiero ostatnie lata przyniosły zainteresowanie sztuką kobiecą przełomu XIX i XX wieku, czego efektem było ponowne odkrycie twórczości tej malarki.

Prace prezentowane na wystawie w Pałacu Królewskim pochodzą zarówno ze zbiorów muzealnych jak i kolekcji prywatnych. Do wystawy wydany został katalog.