„Splendor i finezja. Duch i materia w sztuce Korei”. Wystawa w Muzeum Narodowym

Buddyjskie rzeźby, malarstwo zwojowe, złota biżuteria, ceramika i tkaniny, a także wyroby z laki i kamienia. Te zabytki z różnych epok, od czasów prehistorycznych aż po koniec XIX wieku, pozwolą zwiedzającym doświadczyć bogactwa tradycji artystycznych oraz dalekowschodniego piękna. Można je oglądać na ekspozycji „Splendor i finezja. Duch i materia w sztuce Korei” w Muzeum Narodowym w Warszawie. Wystawa pokazuje również inne oblicze tego azjatyckiego kraju, dotychczas kojarzonego z najnowszą technologią i kulturą popularną, jako kraju o sięgającej starożytności tradycji i zachwycającej sztuce. To największa dotychczasowa prezentacja sztuki koreańskiej w Polsce, mająca uczcić trzydziestolecie nawiązania stosunków dyplomatycznych pomiędzy oboma krajami, przygotowana we współpracy z Koreańskim Muzeum Narodowym w Seulu, z którego pochodzą wszystkie eksponaty. Wystawa potrwa do 12 stycznia 2020 roku.

Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, jak długą historią może poszczycić się kultura koreańska. Wystawa jest więc okazją do poznania dzieł sztuki na co dzień niedostępnych dla polskiej widowni. – Kunszt wykonania, subtelność wzorów i wyrazistość kolorów zachwyci każdego miłośnika piękna, a bogactwo tradycji i religii sprawi, że Korea będzie się jawić jako kraj bogatej historii i sztuki, a nie tylko nowych technologii i popkultury – mówi kuratorka wystawy Joanna Bojarska-Cieślik.

Ekspozycja ta jest odpowiedzią na zorganizowaną w Seulu w 2015 roku wystawę „Sztuka polska: niezłomny duch”. Ogromna popularność tego pokazu, który dla koreańskiej publiczności był pierwszą okazją do spotkania z Polską i jej kulturą, to dowód na wzajemną fascynację między państwami odległymi geograficznie, ale zaskakująco podobnymi pod względem historii i doświadczeń. – Wystawa sztuki koreańskiej jest wyjątkowym wydarzeniem zarówno w historii Muzeum Narodowego w Warszawie, jak i stosunków kulturalnych między naszymi krajami – podkreśla dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie prof. dr hab. Jerzy Miziołek.

Pierwsze świadectwa obecności człowieka

Wystawa ma układ chronologiczny i otwierają ją jedne z najwcześniejszych zachowanych na Półwyspie Koreańskim zabytków działalności człowieka. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują kamienne narzędzia z okresu paleolitu. Ich obecność na terenach Azji Wschodniej, pierwotnie podawana w wątpliwość, świadczy o rozwoju cywilizacyjnym tych terenów. Neolit reprezentują imponujące okazy ceramiki dekorowanej wzorem grzebieniowym, które poświadczają, że już 10 000 lat temu mieszkańcy Półwyspu zdobili tworzone przez siebie naczynia. Z epok brązu i żelaza na szczególną uwagę zasługują narzędzia rytualne oraz wyroby symbolizujące władzę klas rządzących: lustra, broń, nefrytowe ozdoby oraz wykonane z brązu zapinki do pasa w kształcie koni.

Zabytki z okresu Trzech Królestw (ok. 57 r. p.n.e. –668 r.), niezwykle ważnego dla kształtowania się kultury i sztuki koreańskiej, można podziwiać w drugiej części wystawy. Zaprezentowano tam m.in. obiekty wydobyte z królewskich grobowców Silla: złote ozdoby, ceramikę, broń i elementy końskich uprzęży, stanowiące dowód splendoru i potęgi starożytnych koreańskich władców. Wzrok widza natychmiast przyciąga złota korona z królestwa Silla, jeden z najdobitniejszych symboli potęgi starożytnej Korei. Wraz z licznymi złotymi ozdobami ukazuje majestat i bogactwo ówczesnych władców koreańskich. Okres ten reprezentują również różnorodne płytki dekoracyjne ukazujące rozbudowaną symbolikę oraz mnogość motywów zdobniczych, wśród nich feniksy i bosanghwa, mityczny kwiat przypominający lotos. Urodę koreańskiej architektury pozwalają docenić bogato zdobione dachówki dekorowane motywami roślinnymi i wizerunkami fantastycznych zwierząt.

Zjednoczone Silla i sztuka buddyjska

Na wystawie można podziwiać również zabytki kultury Zjednoczonego Silli (676–935), pierwszego królestwa panującego na całym Półwyspie Koreańskim. To okres ożywionych kontaktów z innymi państwami, przede wszystkim z Chinami i Japonią, a także utrwalenia się buddyzmu jako oficjalnej religii. Koreańscy twórcy naśladowali konwencje i style rzeźby z Chin. W miarę upływu czasu styl i tematyka rzeźby buddyjskiej dostosowywały się jednak do lokalnych warunków naturalnych i klimatycznych, co doprowadziło do rozwoju stylów specyficznie koreańskich. Na wystawie zaprezentowano błyszczące złotem posągi Buddy i boddhisattwów, kadzielnice, gongi i manuskrypty sutr ukazujące artystyczny kunszt przedmiotów rytualnych. Niezwykła maestria wykonania cechuje również inne przedmioty: złote ozdoby, pochwy na noże, dekorowane finezyjnymi przedstawieniami smoków oraz butlę w kształcie tykwy całkowicie pokrytą kwiatowym ornamentem.

Współczesna Korea wzięła swoją nazwę od dynastii Goryeo (918–1392) i na ekspozycji znajdują się przykłady sztuki z czasów jej panowania. To wówczas powstawały słynne seladony, najbardziej znane przykłady koreańskiej ceramiki, będące do dziś świadectwem doskonałego warsztatu rzemieślników, a także ich niezwykłej wrażliwości na kolor i ornament. Ta ceramika zdobiona szkliwem o charakterystycznym seledynowym odcieniu jest symbolem finezji i wysublimowania sztuki koreańskiej. Przeznaczona na kwiaty śliwy waza maebyeong, zdobiona delikatnym motywem żurawi pośród chmur, zdaje się być kwintesencją koreańskiego postrzegania piękna, inspirowanego naturą i zaklętego w subtelnej formie. Seladony wciąż zachwycają najwyższym poziomem artystycznym i stanowią wizytówkę Korei za granicą.

Na dworze władcy i w gabinecie urzędnika

Wystawę wieńczy opowieść o pięćsetletniej historii i kulturze najdłużej rządzącej dynastii w historii całej wschodniej Azji – Joseon (1392–1897). Zaprezentowano symbole władzy królewskiej, świadczące o rozbudowanym dworskim rytuale: naczynia obrzędowe, stroje, zwoje dokumentujące ceremonie i obrzędy, a także liczne obiekty związane z życiem i działalnością koreańskich uczonych urzędników: wyposażenie pracowni, przybory do pisania oraz zwoje malarskie i kaligraficzne. Można podziwiać różne typy porcelany: białą i biało-niebieską oraz typu buncheong. Wśród licznych dzieł na szczególną uwagę zasługuje waza księżycowa, symbol sztuki dworskiej – zachwycająca nieskalaną bielą, czystą formą, prostotą i umiarkowaniem.

Podziwianie rozmaitych waz, butli, talerzy oraz mis pozwala również zgłębić ciekawą symbolikę zdobiących je dekoracji. Kwiaty śliwy stanowią jeden z najczęściej używanych motywów, obejmujących zarówno neokonfucjanizm, buddyzm, jak i taoizm. Feniks, uważany za króla ptaków, jest natomiast często łączony z postacią królowej, a peonie, nietoperze, ryby przynoszą szczęście i powodzenie. Smok, jak w kulturze chińskiej, w Korei także jest symbolem władzy królewskiej. Na wystawie zaprezentowano również przykłady koreańskiego malarstwa, portrety ujmujące realizmem w przedstawianiu postaci. Starano się bowiem uchwycić prawdziwego ducha osoby, a nie stworzyć jej wyidealizowany obraz.