Romantyk czy realista? Poznańska odsłona wystawy „Józef Chełmoński 1849-1914”

Blisko 200 dzieł, w tym 122 obrazy, 14 szkicowników i 58 prac na papierze składa się na poznańską odsłonę prezentacji twórczości Józefa Chełmońskiego. Wystawa, której jednym z patronów medialnych jest Kultura wokół Nas, gromadzi obiekty pochodzące ze zbiorów muzealnych z całej Polski, kolekcji prywatnych oraz z placówek zagranicznych – ze Stanów Zjednoczonych, Szwajcarii i Węgier. Przyjęty scenariusz pozwoli podziwiać dzieła artysty, nie według dominujących motywów, ale za pomocą klasycznej chronologicznej prezentacji twórczości Chełmońskiego. Zwiedzających czeka zatem podróż przez poszczególne lata jego działalności artystycznej: od malarskich studiów w Warszawie i Monachium oraz czasu spędzonego w Pracowni w Hotelu Europejskim w Warszawie, przez blisko dwunastoletni pobyt w Paryżu, aż po życie w mazowieckiej Kuklówce. Wystawę „Józef Chełmoński 1849–1914” będzie można zobaczyć w Muzeum Narodowym w Poznaniu od 7 marca do 29 czerwca (wcześniej ekspozycja była prezentowana w Warszawie, a z Poznania trafi do Krakowa).

To imponująca prezentacja prac zarówno powszechnie znanych, jak ikoniczne: „Babie lato”, „Bociany” czy „Orka”, jak i tych rzadko, a niekiedy wręcz nigdy dotąd nieeksponowanych, jak chociażby pochodzący z kolekcji prywatnej „Bąk”, czy odnaleziony w zbiorach Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie obraz „Przed karczmą”. Józef Chełmoński tworzył prawdziwe arcydzieła przedstawiające polską wieś, rozpędzone konie, sceny z polowań, wiejskich targów, tańców przed karczmami, a także pejzaże o różnych porach dnia i roku. Z jednej strony zdumiewa dbałość o szczegóły, niesamowita wręcz drobiazgowość, z drugiej – zaskakuje niemal abstrakcyjny pejzaż, jak w „Nocy gwiaździstej”. Obrazy są pełne symboli i metafor, wszystkie niosą ze sobą emocjonujące opowieści. Nadal wywołują poruszenie, jak niegdyś wśród krytyki artystycznej, i skłaniają do refleksji.

Chronologiczny układ prac w muzealnych przestrzeniach w Poznaniu, podzielony na najważniejsze etapy biografii, ukazuje dynamikę twórczości artysty, dominujące w danym momencie tematy, zmieniające się sposoby malowania, zaniechane wątki czy powroty motywów. Warto do oglądania ekspozycji zaopatrzyć się w przygotowany przez kuratorów przewodnik, który pozwoli prześledzić wystawę, szukając odpowiedzi na wiele pytań, w tym takie – „Józef Chełmoński: romantyk czy realista?” Z kolei aranżacja gwarantuje takie wyeksponowanie prac, by podkreślić ich oryginalność i brawurę malarskich rozwiązań, demonstrując przy tym polot i pełną skalę umiejętności artysty.

Zobaczyć więcej

Tego rodzaju wystawa monograficzna jest przygotowywana raz na kilkadziesiąt lat. To niepowtarzalna szansa, by zobaczyć tak liczny zbiór obrazów wielkiego malarza w jednym miejscu i wyjątkowe wydarzenie wśród zaplanowanych na 2025 rok spotkań ze sztuką. Można dodać, że wręcz bezprecedensowe, biorąc pod uwagę zarówno zakres przeprowadzonych przed nim badań historyczno-artystycznych oraz konserwatorskich, jak i wielkość oraz reprezentatywność samego pokazu. Jego organizacja była możliwa dzięki współpracy trzech najstarszych i największych muzeów narodowych w Polsce: warszawskiego, poznańskiego i krakowskiego. Zaangażowany w jego realizację od 2022 r. zespół kuratorsko-konserwatorski wykonał iście tytaniczną pracę.

Te blisko 200 prac na wystawie „Józef Chełmoński 1849–1914” w Muzeum Narodowym w Poznaniu to niepowtarzalna okazja, by spojrzeć na nowo na dzieła jednego z najważniejszych polskich artystów drugiej połowy XIX w., dostrzegając przy tym ich różnorodne znaczenia. Refleksja nad obrazami Chełmońskiego pozwoli dostrzec rzeczywistość przez pryzmat jej plastycznego i metaforycznego bogactwa.

Wydarzenia towarzyszące: oprowadzania, wykłady, warsztaty

Wystawie towarzyszy szereg wydarzeń, takich jak oprowadzania, wykłady, spotkania, panele dyskusyjne. Ich szczegółowy harmonogram jest dostępny na stronie internetowej Muzeum Narodowego w Poznaniu: https://mnp.art.pl/pl/program-7-03-29-06-2025. Bilety można nabyć w kasie muzeum przy Alejach Marcinkowskiego 9 i online na platformie sprzedaży biletów on-line ToBilet.pl.

Na szczególną uwagę zasługują oprowadzania tematyczne „Poranki z Chełmońskim”. To cykl spotkań ze specjalistami, którzy podczas spaceru po wystawie przybliżą publiczności konteksty przyrodnicze i obyczajowe obecne w malarstwie artysty. Na oprowadzania tematyczne (13 kwietnia, 4 i 25 maja, 1, 8 i 22 czerwca) obowiązują bilety na konkretne wydarzenie. Uwaga! W dniu wydarzenia nie ma możliwości zakupu biletu w kasie muzeum.

W Muzeum Narodowym w Poznaniu zaplanowano również szereg wykładów i spotkań (29 marca, 5 kwietnia, 31 maja, 15 i 21 czerwca), które poprowadzą m.in. Wojciech Głowacki, kurator warszawskiej edycji wystawy (Muzeum Narodowe w Warszawie), dr Arkadiusz Krawczyk, współpraca kuratorska przy poznańskiej edycji wystawy (Muzeum Narodowe w Poznaniu) czy Agnieszka Kunicka-Goldfinger (Główny Konserwator, Muzeum Narodowe w Poznaniu). Z kolei na warsztaty obowiązują zapisy, a liczba miejsc jest ograniczona. Szczegółowe informacje zamieszczono przy opisie poszczególnych wydarzeń (30 marca, 2, 3 i 12 kwietnia, 22 i 23 maja, 1 czerwca). Jest także możliwość zorganizowania oprowadzań i lekcji muzealnych dla dorosłych, seniorów i młodzieży, a także dzieci ze szkół i przedszkoli. 

Szczegółowe informacje znajdują się na stronie internetowej Muzeum Narodowego w Poznaniu: https://kulturawokolnas.pl/romantyk-czy-realista-poznanska-odslona-wystawy-jozef-chelmonski-1849-1914

Śledźcie też stronę Muzeum Narodowego w Poznaniu: https://mnp.art.pl/event/jozef-chelmonski-1849-1914