Poruszająca opowieść o losie młodego uchodźcy. Dokument „Przeżyć” już w kinach

To film o uciekającym przed wojną afgańskim chłopcu, który zdobył już serca widzów na całym świecie oraz historyczne trzy nominacje do Oscara – w kategoriach Najlepszy film międzynarodowy – jako duński kandydat, Najlepszy pełnometrażowy film dokumentalny oraz Najlepszy pełnometrażowy film animowany. Otrzymał też dwie nominacje do nagród BAFTA, a także trzy statuetki Europejskich Nagród Filmowych. To czyni „Przeżyć” Jonasa Pohera Rasmussena jednym z najbardziej docenianych filmów ostatnich lat. Za pomocą animacji (co pozwala zachować bohaterowi anonimowość) przedstawia historię Amina, który jako nastolatek musiał opuścić rodzinny Afganistan. Jego opowieść stanowi wzruszający obraz losu uciekającej przed wojną jednostki i zwraca uwagę, jak złożone i długotrwałe skutki pociąga za sobą doświadczenie przymusowej migracji. „Przeżyć” to również historia o samopoznaniu i pełnym niepewności dorastaniu. Przekazuje on uniwersalną prawdę o tym, że to, co znaczy być „u siebie” zrozumiemy dopiero wówczas, gdy przestaniemy uciekać przed samym sobą. Choć wzruszająca, jest to opowieść, która daje nadzieję oraz pozwala lepiej zrozumieć rzeczywistość uchodźców.

Amin to 36-letni ambitny naukowiec, który od 20 lat ukrywa bolesną tajemnicę, zagrażającą stabilności życia, jakie buduje dla siebie i swojego partnera. Bohater po raz pierwszy dzieli się historią niełatwej drogi, którą przebył jako młody uchodźca z Afganistanu, opowiadając ją wieloletniemu przyjacielowi, reżyserowi Jonasowi Poherowi Rasmussenowi. Poprzez ich szczere rozmowy, film kreśli historię samopoznania i rodzącej się świadomości swojej seksualności. Ukazuje, że kształtować przyszłość można tylko wówczas, gdy uporało się z przeszłością.

– Im głębiej wchodził w traumatyczne sytuacje, tym więcej pamiętał konkretnych detali z przeszłości. Na przestrzeni trzech-czterech lat zrobiliśmy wspólnie kilkanaście wywiadów, z których każdy był efektem wstępnej trzydniowej sesji, podczas której Amin wyrzucał z siebie kolejne elementy własnej historii, często nie szczędząc drastycznych szczegółów i rozdzierających scen. To w dużej mierze jego zasługa, że daliśmy radę zrobić ten film. Gdy ukończyłem scenariusz, czytał go, obejrzał wstępny montaż zrobiony na podstawie scenariusza, jednocześnie śledził ewolucję stylu wizualnego. Figuruje jako scenarzysta filmu, bo to jego własna historia opowiadana jego własnym głosem – mówi o procesie tworzenia filmu reżyser Jonas Poher Rasmussen.

Rzeka nagród: Sundance, EFA, MDAG

W 2021 film zdobył Wielką Nagrodę Jury na MFF Sundance w konkursie Zagranicznych Filmów Dokumentalnych, rozpoczynając pełną sukcesów podróż po międzynarodowych festiwalach filmowych. Jako pierwszy w historii, „Przeżyć” zdobył Europejską Nagrodę Filmową zarówno dla Najlepszego Europejskiego Filmu Dokumentalnego, jak i dla Najlepszego Filmu Animowanego oraz European University Film Award. Podczas zeszłorocznej edycji Millennium Docs Against Gravity film Jonasa Pohera Rasmussena otrzymał aż cztery nagrody, w tym Grand Prix Banku Millennium. Wśród innych ważnych wyróżnień dla „Przeżyć” znalazły się również: nagroda BIFA 2021 dla Najlepszego filmu zagranicznego, nagroda za Wolność ekspresji 2021 przyznawana przez National Board of Review, nominacja do Złotego Globu 2022 w kategorii Najlepszy film animowany czy nominacja do Nagrody Publiczności LUX Parlamentu Europejskiego. 

Co podkreśla wielu krytyków, sukces „Przeżyć” leży w idealnym zbalansowaniu trudnych doświadczeń i młodzieńczą energią i wyobraźnią. Film Jonasa Pohera Rasmussena cieszy się uznaniem nie tylko wśród krytyków filmowych i jurorów festiwali. Pod wrażeniem produkcji są także inni twórcy i międzynarodowa prasa. – Bardzo ważny film o możliwości życia w prawdzie – mówi Agnieszka Holland. Dla Bong Joon Ho, reżysera „Parasite” „był to natomiast najbardziej poruszający seans roku”. The Guardian nazywa „Przeżyć” „filmem, o którym nie sposób zapomnieć”, a The Hollywood Reporter zauważa, że „obraz rozszerza definicję filmu dokumentalnego”.

Jak filmowy Amin, tysiące osób potrzebuje obecnie pomocy. Można i powinno się wspierać inicjatywy pomocowe dla osób z doświadczeniem uchodźczym poprzez aktywność w lokalnych organizacjach czy udział w zbiórkach: pomagamukrainie.gov.pl