Lekcja historii dla współczesnych od Madeleine Albright. „Faszyzm. Ostrzeżenie”

Wybitna postać amerykańskiej sceny politycznej, a zarazem pierwsza kobieta pełniąca funkcję sekretarza stanu USA. Madeleine Albright w swojej najnowszej książce wzywa do walki, daje lekcje, które należy przerobić oraz zadaje pytania, na które musimy znaleźć odpowiedź, aby nie powtórzyć tragicznych błędów przeszłości. „Faszyzm. Ostrzeżenie” to lektura aktualna nie tylko na czasy współczesne, której autorka studiowała historię, a następnie sama miała okazję ją współtworzyć.

Historia XX wieku została zdominowana przez konflikt pomiędzy systemem demokratycznym a ideologią faszystowską. Starcie, które zakwestionowało prawo człowieka do wolności i pozbawiło życia miliony niewinnych ludzi. Wydawać by się mogło, że w świecie tak brutalnie doświadczonym przez zbrodnie faszyzmu nie ma miejsca dla dzisiejszych spadkobierców Hitlera i Mussoliniego. W książce „Faszyzm. Ostrzeżenie” Madeleine Albright kwestionuje tę tezę, odwołując się do własnych wspomnień z dzieciństwa, które spędziła w targanej wojną Europie oraz do osobistych doświadczeń ze służby w dyplomacji. „Musimy zdawać sobie sprawę, że niszczenie wartości demokratycznych staje się faktem w wielu krajach na świecie, dzieli też społeczeństwo amerykańskie. Stajemy przed pokusą, by zamknąć oczy i przeczekać najgorsze. Historia jednak uczy, że wolność nie obroni się sama. (…) Książka powstałaby, nawet gdyby Donald Trump nie wprowadził się do Białego Domu. Planowałam nadać rozmach prodemokratycznym inicjatywom w trakcie pierwszej kadencji Hillary Clinton. Wybór Trumpa uświadomił mi, jak pilne stoi przede mną zadanie” – pisze była sekretarz stanu USA.

Faszyzm nie tylko przetrwał XX wiek, ale – jak twierdzi autorka – stanowi dzisiaj najpoważniejsze od czasów drugiej wojny światowej zagrożenie dla pokoju i sprawiedliwości. Duch przemian demokratycznych, który w momencie zburzenia Muru Berlińskiego ogarnął wszystkie kontynenty, obecnie jest w odwrocie. Stany Zjednoczone, od lat w awangardzie piewców wolności, rządzone są przez prezydenta, który karmi się tworzeniem nowych podziałów i pogardą dla instytucji demokratycznych. W wielu krajach problemy natury ekonomicznej, technologicznej czy kulturowej wywołują polaryzację poglądów politycznych, osłabiając centrum. Przywódcy, tacy jak Władimir Putin czy Kim Dzong Un, wykorzystują wiele instrumentów, jakimi posługiwali się faszyści w latach 20. i 30. minionego stulecia.

O autorce

Madeleine Albright w latach 1997–2001 piastowała funkcję 64. amerykańskiego sekretarza stanu. W trakcie swojej bogatej kariery pracowała w Białym Domu, na Kapitolu i jako ambasador USA przy Organizacji Narodów Zjednoczonych. Jest profesorem stosunków międzynarodowych na Georgetown University w Waszyngtonie. W Polsce ukazała się jej książka „Pani sekretarz stanu”.