Kwintesencja baletowego romantyzmu. Spektakl „Giselle” ponownie w Operze Narodowej

To arcydzieło baletowe najprzedniejszych twórców francuskiego romantyzmu. „Giselle” była wielokrotnie pokazywana w Warszawie, począwszy od 1848 roku. Dwóm ostatnim realizacjom (1968 i 1976) towarzyszyła scenografia i kostiumy nieżyjącego już Andrzeja Kreutza Majewskiego, wyjątkowo trafnie oddające romantyczny klimat francuskiego arcydzieła. Polski Balet Narodowy postanowił raz jeszcze sięgnąć po jego malarską wizję, realizując nową Giselle. Szczęśliwie artysta pozostawił po sobie drobiazgowo opracowane projekty dekoracji i kostiumów, a w magazynach Teatru Wielkiego zachowały się nawet jego szczątkowe dekoracje. Na tej podstawie warsztaty teatralne odtworzyły teraz scenografię Kreutza Majewskiego – co jest hołdem pamięci dla światowej sławy polskiego artysty, który w latach 1966-2005 pozostawał naczelnym scenografem Teatru Wielkiego. „Giselle” pojawia się ponownie na scenie warszawskiej według kanonicznego opracowania choreograficznego Mariusa Petipy w autorskiej wersji Mainy Gielgud, ongiś jednej z gwiazd baletu europejskiego, a potem szefowej Australian Ballet i Royal Danish Ballet. Ta wzruszająca tytułowa rola, łącząca w sobie sielankowy wdzięk i chwile głębokiego dramatyzmu z uduchowioną lotnością w tańcu, doczekała się wielu wspaniałych kreacji najsłynniejszych balerin świata. W Warszawie wcieliły się w nią Chinara Alizade, Jaeeun Jung i Mai Kageyama, którym partnerują m.in. Vladimir Yaroshenko, Ryota Kitai i Patryk Walczak (Książę Albert Śląski), a także Kristóf Szabó (Hilarion), Natalia Pasiut (Mirta), Wojciech Ślęzak (Książę Kurlandii) i Irina Wasilewska (Batylda).

Pomysłodawcą „Giselle” był poeta Théophile Gautier, zainspirowany legendą spisaną przez Heinricha Heinego, libretto napisał dramaturg Jules-Henri Vernoy de Saint-Georges, muzykę skomponował Adolphe-Charles Adam, a twórcami wzorcowej choreografii byli baletmistrz Jean Coralli i wspierający go tancerz Jules Perrot. Stworzyli wspólnie dzieło uznawane powszechnie za kwintesencję baletowego romantyzmu.

Podobnie jak „La Sylphide” (1832), tak i „Giselle” (1841) była owocem tęsknot francuskich romantyków za ich wyidealizowanym, nieskalanym wizerunkiem kobiety na scenie baletowej, zdominowanej wcześniej przez mężczyzn, wyznaczając zarazem wzór dla baletów romantycznych wszystkich czasów. Temu również miał służyć świeży wówczas żeński taniec na czubkach palców. Wprawdzie niektóre tancerki już wcześniej popisywały się na puentach, ale dopiero tutaj owa podziwiana do dziś technika tańca zyskała rangę prawdziwej sztuki, wysuwając w balecie na pierwszy plan kobietę jako istotę często nieziemską i powszechnie podziwianą.

Fabuła spektaklu

Najpierw pojawia się jako beztroska dziewczyna zakochana w uwodzicielskim Loysie. Nie podejrzewa, że jest on przebranym za wieśniaka księciem Albrechtem, aż do momentu jego zdemaskowania przez zawistnego Hilariona, co zszokowana Giselle przypłaca obłędem i śmiercią. Powraca jednak jako willida, dołączając do duchów zmarłych przedwcześnie dziewcząt skrzywdzonych przed zamążpójściem, które na leśnym cmentarzu pod wodzą swej królowej Mirty czyhają nocą na młodych mężczyzn, by wciągnąć ich do bezlitosnego tańca, aż do upadłego.

Taki los spotyka Hilariona, odtrąconego adoratora Giselle. Jednak jej nieziemska już miłość do Albrechta jest wciąż tak wielka, że gdy skruszony pojawia przy jej grobie, ona ratuje go przed zemstą towarzyszek, chroniąc swym tańcem aż do świtu, kiedy niemiłosierne willidy tracą swą moc. Pierwszą Sylfidą była legendarna Maria Taglioni, a pierwszą Giselle – jej konkurentka Carlotta Grisi, która odniosła w tej roli olbrzymi sukces.

Realizatorzy spektaklu

Dyrygent jest Patrick Fournillier, za choreografię odpowiadają: Jean Coralli i Jules Perrot, realizację baletu – Maina Gielgud. Przodkowie artystki wywodzili się ze starego polsko-litewskiego rodu Giełgudów, podobnie jak jej sławny stryj sir John Gielgud. „Giselle” w realizacji Mainy Gielgud, stworzona w 1986 roku dla Australian Ballet, zyskała duże uznanie i powtarzana była w jej wersji również na scenach Stanów Zjednoczonych, Francji i RPA.

Za scenografię i kostiumy odpowiada Andrzej Kreutz Majewski, adaptację projektów scenografii – Małgorzata Szabłowska, adaptację projektów kostiumów – Katarzyna Rott, a światła – Maciej Igielski.