„Jeździec polski”. Obraz Rembrandta po 200 latach znów w Łazienkach Królewskich

Arcydzieło Rembrandta było częścią obszernej kolekcji obrazów ostatniego króla Polski Stanisława Augusta. Obraz z czasem został sprzedany przez spadkobierców władcy i przechodził w ręce kolejnych właścicieli, a obecnie należy do zbiorów The Frick Collection w Nowym Jorku. Teraz „Jeździec polski” – po przeszło dwustu latach od chwili, gdy opuścił rezydencję króla – ponownie zagości w Łazienkach Królewskich. Obraz namalowany ok. 1655 roku jest przykładem dojrzałego stylu Rembrandta oraz jednym z zaledwie dwóch znanych konnych portretów pędzla holenderskiego mistrza. Autorstwo malarza zostało potwierdzone badaniami uczonych z Rembrandt Research Project i nie budzi wątpliwości. Do dziś jednak nie wiadomo, kogo przedstawia „Jeździec polski”: żołnierza konkretnej formacji (lisowczyka), starotestamentowego albo literackiego bohatera czy też konkretną postać. Jest to jedno z najbardziej rozpoznawalnych płócien artysty. O jego popularności zdecydowały zapewne zagadkowość obrazu i jego poetycki nastrój, jak również czysto malarskie walory – mistrzowska, typowo Rembrandtowska technika prowadzenia pędzla i wyrafinowana tonacja barwna. Wystawa zatytułowana „Królewski Rembrandt. Jeździec polski ze zbiorów The Frick Collection w Nowym Jorku”, której jednym z patronów medialnych jest portal Kultura wokół Nas, prezentowana będzie od 6 maja do 7 sierpnia 2022 roku w Galerii Obrazów w Pałacu na Wyspie.

„Jeździec polski” został zaoferowany królowi Stanisławowi Augustowi w 1791 roku przez Michała Kazimierza Ogińskiego, wielkiego hetmana litewskiego, kompozytora i pisarza, w zamian za drzewka pomarańczowe z królewskich ogrodów. Król, wielki miłośnik sztuki Rembrandta, posiadał wówczas jedenaście obrazów uchodzących za dzieła mistrza (oryginałami były w istocie nie więcej niż trzy). Obraz zawisł w Przedpokoju na piętrze Pałacu na Wyspie w Łazienkach w Warszawie – ukochanej letniej rezydencji monarchy, w której gromadził najcenniejsze dzieła swojej malarskiej kolekcji. Po abdykacji króla w 1795 roku i jego wyjeździe z kraju obraz pozostał w Łazienkach. Pod koniec lat 90. został przewieszony do Galerii Obrazów na parterze Pałacu, gdzie teraz będzie prezentowany publiczności.

Od śmierci monarchy jego spadkobiercy stopniowo rozprzedawali królewskie zbiory, a „Jeździec” od 1814 roku trafiał do kolekcji kolejnych miłośników sztuki. W 1910 roku Zdzisław Tarnowski, ówczesny właściciel dzieła postanowił sprzedać swojego sławnego już Rembrandta, który niezwykle zyskał na wartości. Obraz kupił amerykański finansista, przemysłowiec, mecenas sztuki i kolekcjoner Henry Clay Frick. „Jeździec polski” zawisł we wspaniałych wnętrzach jego nowojorskiej rezydencji przy Fifth Avenue na Manhattanie – wśród dzieł Belliniego, Vermeera, Goi i Fragonarda. Po śmierci Fricka jego rodzinna siedziba została przekształcona w muzeum, aby słynną kolekcję udostępnić zwiedzającym. Dziś The Frick Collection uważane jest za jedną z najważniejszych kulturalnych instytucji Nowego Jorku.

Wydarzenia towarzyszące wystawie

Wystawie towarzyszyć będzie publikacja wydana w dwóch językach z esejami kuratorów, a także wykłady dotyczące sztuki Rembrandta i kolekcji Stanisława Augusta, z udziałem cenionych kuratorów malarstwa, m.in. dr. Xaviera Salomona, wicedyrektora The Frick Collection oraz prof. Antoniego Zięby.

Z kolei w Starej Kordegardzie zostanie otwarta specjalnie zaprojektowana strefa edukacyjna, w której będą odbywać się liczne warsztaty, spotkania z artystami oraz animacje dla dzieci. W strefie „Maluję” znajdzie się m.in. miejsce do zabawy dla najmłodszych, ściany z kolekcjonerskimi przedmiotami do podziwiania i dotykania, zaułek dla poszukujących odpoczynku i relaksu z poezją, muzyką i sztuką, ekspozytor do wystawiania własnej twórczości, warsztat malarza i przede wszystkim przestronna malarnia do swobodnego malowania na dużych ścianach.

Wstęp na wystawę możliwy będzie w ramach biletu wspólnego do obiektów Łazienek Królewskich: 40 zł normalny, 20 zł ulgowy, 1 zł dzieci do lat 7 i młodzież do 26. roku życia, 30 zł dorośli w ramach Karty Dużej Rodziny, natomiast bilet wstępu na towarzyszącą wystawie strefę edukacyjną  to 5 zł za rodzinę; w piątki bezpłatnie.