Filmowa biografia polskiego współtwórcy bomby wodorowej. „Geniusze” już w kinach

Ta międzynarodowa koprodukcja jest poruszającą opowieścią o młodym polskim naukowcu, który radząc sobie z traumatycznym doświadczeniem wojny, stał się jednym z pionierów ery nuklearnej. Badania Stanisława Ulama umożliwiły skonstruowanie bomby wodorowej, a także pozwoliły przyspieszyć budowę pierwszego komputera. To właśnie on wraz z Johnny’m von Neumann’em zapoczątkował cyfrową rewolucję, w której obecnie żyjemy. „Matematycy wiedzą bardzo dużo o niewielu sprawach, fizycy wiedzą bardzo mało o wielu sprawach” – uważał Stanisław Ulam. „Geniusze” w reżyserii Thorstena Kleina wykraczają poza ramy filmowej biografii utalentowanego naukowca i stają się ponadczasową opowieścią o dwuznacznej naturze postępu. Scenariusz został oparty na autobiografii głównego bohatera zatytułowanej „Przygody matematyka”, która niedawno ukazała się z filmową okładką. W roli głównej Philippe Tłokiński, któremu partnerują m.in. Fabian Kocięcki i Mateusz Więcławek.

Stanisław Ulam należał do środowiska słynnej „lwowskiej szkoły matematycznej”, był uczniem Stefana Banacha. Po obronie doktoratu w 1934 roku rozpoczął karierę naukową na najważniejszych europejskich uniwersytetach m.in. w Cambridge i Paryżu. W przededniu II wojny światowej uzyskał wizę amerykańską i niemalże w ostatniej chwili opuścił Lwów, zabierając ze sobą młodszego brata, Adama.

W filmie głównego bohatera poznajemy w 1941 roku w Stanach Zjednoczonych, gdzie rozpoczął pracę naukową na jednej z amerykańskich uczelni. Jego niekonwencjonalne metody dydaktyczne przysparzają mu popularności wśród studentów, ale są również źródłem kłopotów z administracją uniwersytetu. Kontrakt Stanisława nie zostaje przedłużony, a jego opieka nad szesnastoletnim bratem Adamem staje się coraz większym wyzwaniem. Ulamom grozi deportacja do targanej wojną Europy, a powrót do Polski oznacza dla nich pewną śmierć.

Z pomocą przychodzi im wówczas Johnny von Neuman, Węgier – genialny matematyk i najbliższy przyjaciel Stanisława. Jego talent i umiejętności mogą bardzo przydać się amerykańskiej armii, która w tajnym ośrodku w Los Alamos prowadzi badania nad nowym rodzajem broni. Stanisław, licząc że praca dla rządu pomoże mu ściągnąć do Ameryki rodzinę, przyjmuje propozycję i udaje się do Nowego Meksyku. Polski naukowiec staje się jedną z kluczowych postaci słynnego „projektu Manhattan”. Powołana przez prezydenta Roosevelta inicjatywa doprowadziła do skonstruowania broni nuklearnej. Polski naukowiec ma świadomość, że rezultat jego badań przyspieszy zakończenie II wojny światowej, lecz jednocześnie będzie kosztował życie tysięcy niewinnych istnień ludzkich.

Pokazywany na światowych festiwalach

Światowa premiera filmu odbyła się w styczniu 2020 roku na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Palm Springs. Następnie „Geniusze” prezentowani byli jako film otwarcia International Peace Film Festival in Pyeongchang w Korei oraz w ramach festiwalu AMPLIFY! w Wielkiej Brytanii. Kolejno obraz prezentowano na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym Fort Lauderdale (USA), gdzie otrzymał Nagrodę Przewodniczącego Jury dla Najlepszego Filmu oraz Nagrodę Publiczności dla najlepszego filmu dramatycznego. Na festiwalu filmowym w Cottbus otrzymał nagrodę „Cottbus to Theaters”.

„Geniusze” („Adventures of a Mathematician”) byli w programie kanadyjskiego Toronto Jewish Film Festival, Australian Jewish International Film Festival, a także Copenhagen Jewish Film Festival. Byli prezentowani również podczas imprez m.in. w Nowym Jorku, Atlancie, Portland, Palm Beach, San Diego, Seattle czy San Francisco. Agentem sprzedaży międzynarodowej jest firma Indie Sales.

Twórcy i obsada

Film „Geniusze” zrealizowano w koprodukcji: Niemiec (Dragonfly Films), Wielkiej Brytanii (Mirror Productions) i Polski (Shipsboy) przy wsparciu Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, Telewizji Polskiej oraz Łódzkiego Funduszu Filmowego. Producentami filmu są: Lena Vurma, Paul Zischler, Nell Green i Joanna Szymańska.

Obraz wyreżyserował pochodzący z Niemiec Thorsten Klein, który jest również autorem scenariusza. Za zdjęcia odpowiadał Tudor Vladimir Panduru, za muzykę Antoni Komasa-Łazarkiewicz, za montaż Agnieszka Liggett i Matthieu Taponier, za scenografię Florian Kaposi, za kostiumy Justyna Stolarz, a za charakteryzację Anke Thot i Monique Bredow. Główną rolę w filmie gra polski aktor Philippe Tłokiński, któremu partnerują m.in. Fabian Kocięcki, Mateusz Więcławek, Esther Garrel, Sam Keeley, Joel Basman i Sabin Tambrea.