Buzujący testosteron w warunkach zagrożenia. „Billy Budd” pierwszy raz w Polsce

Schizofrenia sytuacji na okręcie podwodnym rozgrywa się na tle niezwykle pięknej, monumentalnej muzyki Brittena, która cała przesycona jest inspiracjami płynącymi z morza. Jego pięknem, tajemniczością, ale też strachem, które budzi. Opowieść o prawdziwej męskości, w całkowicie męskiej obsadzie, reżyseruje kobieta Annilese Miskimmon uznawana za jedną z najciekawszych reżyserek operowych świata. Polska publiczność po raz pierwszy w historii, ma szansę obejrzeć „Billy Budd” Benjamina Brittena w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej. Orkiestę poprowadzi maestro Michał Klauza.

„Billy Budd” powstał w 1950 roku na zamówienie Arts Council (brytyjski odpowiednik polskiego Ministerstwa Kultury) z okazji planowanego na schyłek 1951 roku Festiwalu Brytyjskiego. Benjamin Britten przystąpił do pracy nad operą wspólnie z librecistami: E. M. Forsterem i E. Crozierem.

Akcja dzieła rozgrywa się na brytyjskim okręcie wojennym Indomitable, który latem 1797 roku rusza do akcji przeciw flocie rewolucyjnej Francji. Czasy te należą do najdramatyczniejszych i zarazem najciemniejszych kart w historii Anglii. Kraj szczycący się umiłowaniem wolności przeistacza się w państwo policyjnego terroru i sytuacja ta trwać będzie aż do lat 20. XIX stulecia. W tych to warunkach historycznych w miniaturowej społeczności okrętu wojennego rozgrywa się tragedia tworząca kanwę fabuły Billy’ego Budda.

Nowe rozumienie pojęcia „męskość”

Klaustrofobiczna przestrzeń wojennego okrętu, doskonale odtworzona przez scenografkę Annemarie Woods, presja wydarzeń politycznych i gęsta atmosfera międzyludzkich relacji determinuje wszystkie zachowania, decyzje i wybory oglądanych bohaterów. Na scenie tylko i wyłącznie mężczyźni. Ta skrajna sytuacja wydała się reżyserce, Annilese Miskimmon szczególnie kusząca, by podejmując się wystawienie Billy’ego Budda w operze w Oslo, podjąć jednocześnie próbę redefinicji męskości. Poddać weryfikacji stereoptypowe postrzeganie społecznych ról męskich i naszkicować azymut, jaki mężczyznom wyznacza nowe rozumienie pojęcia „męskość”.

Efektem działań Miskimmon jest wyjęcie mężczyzn z pierwotnych ram wyznaczonych przez kulturowo narzucone role i wzmocnienie ich prawa do inności. Przedefiniowanie męskich relacji otwiera przestrzeń do odnalezienia i wydobycia z Brittenowskich marynarzy cech do tej pory ukrywanych. – „Billy Budd to utwór o tym, co znaczy być mężczyzną, który kocha innych mężczyzn, a jednocześnie zmuszony jest do bycia częścią maszyny do zabijania, armii. To opowieść niezwykle dramatyczna, inspirująca i piękna. Zmusza widza do refleksji nad tym, czym opera może i powinna się zajmować – mówi Annilese Miskimmon.

Obsada i realizatorzy

Vere – Alan Oke, Billy Budd – Michał Partyka, Claggart – Gidon Saks, Redburn – Mariusz Godlewski, Flint – Krzysztof Szumański, Ratcliff – Remigiusz Łukomski, Red Whiskers – Wojciech Parchem, Donald – Łukasz Karauda, Dansker – Aleksander Teliga, Nowicjusz – Zbigniew Malak, Squeak – Mateusz Zajdel, Bosman – Bartłomiej Misiuda, I oficer pokładowy – Łukasz Klimczak, II oficer pokładowy – Jasin Rammal-Rykała, Masztowy – Piotr Maciejowski, Przyjaciel nowicjusza – Damian Wilma, Arthur Jones – Mateusz Hoedt, Chłopiec okrętowy – Borys Toczyski, Marcel Tulimowski, Młodzi marynarze – Jakub Durko, Dominik Cieśla, Antoni Karas, Stanisław Matla, Teofil Nalewajka, Tulimowski Maksymilian, Witold Raczkowski, Mateusz Wieczorek, a także Chór i Orkiestra Teatru Wielkiego – Opery Narodowej i Chór Akademicki Uniwersytetu Warszawskiego oraz dzieci z Chóru Dziecięcego „Artos” im. Władysława Skoraczewskiego i statyści.

Libretto: E. M. Forster i Eric Crozier wg opowiadania Hermana Melville’a. Koprodukcja: Den Norske Opera & Ballett, Oslo. Michał Klauza – dyrygent,  Annilese Miskimmon – reżyseria, Annemarie Woods – scenografia i kostiumy, Paule Constable – reżyseria świateł, Mirosław Janowski – przygotowanie chóru, Danuta Chmurska – przygotowanie chóru dziecięcego oraz Irina Bogdanovich – przygotowanie Chóru Akademickiego Uniwersytetu Warszawskiego.