Jednym z prezentowanych dzieł jest „Studium kobiety” („Murzynka”) – obraz odzyskany w 2012 roku (fot. mat. pras.)
Blisko 120 obrazów olejnych, akwareli, pasteli i rysunków, a także archiwalne fotografie i pamiątki można oglądać na nowej wystawie czasowej „Artystka. Anna Bilińska 1854–1893” w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w Warszawie. To jedna z najważniejszych polskich malarek XIX wieku i pierwsza, która osiągnęła międzynarodową sławę. Jej twórczość była prezentowana na najważniejszych europejskich wystawach i doceniania przez krytyków sztuki z wielu krajów. Wystawa w MNW opowiada o talencie, determinacji, ciężkiej pracy i życiu artystki. Ekspozycja będzie prezentowana do 10 października.
Głównym wątkiem jest kariera artystyczna Anny Bilińskiej, wiodąca od pierwszych prób malarskich w Warszawie poprzez naukę w paryskiej Académie Julian ku udziałowi w najważniejszych międzynarodowych wystawach sztuki.
Wśród blisko 120 obrazów olejnych, akwareli, pasteli i rysunków, są dzieła do tej pory nieznane, pochodzące z polskich i zagranicznych muzeów oraz z kolekcji prywatnych, m.in. z Victoria and Albert Gallery w Bath, Musée d’art moderne et contemporain de Saint-Étienne Metropole, Göteborgs konstmuseum, State Museum of Pennsylvania oraz Musikinstrumenten-Museum w Berlinie. Większość prezentowanych obiektów pochodzi ze zbiorów MNW, które przechowuje największą kolekcję dzieł Bilińskiej.
(fot. mat. pras.)
Pracownia w Académie Julian
Twórczości tej artystki nie sposób przedstawić bez zarysowania ograniczeń wynikających z oczekiwań społecznych wobec kobiet w XIX wieku. Były to czasy, kiedy profesjonalne zajmowanie się malarstwem lub rzeźbą było zarezerwowane niemalże wyłącznie dla mężczyzn. Nawet w nowoczesnym Paryżu kobiety nie mogły podejmować studiów artystycznych w uczelniach innych niż prywatne. Tą drogą podążała Bilińska i inne artystki, przybywające do Paryża z całego świata. Ich talent i nieustępliwość zmieniały dotychczasowy porządek świata sztuki.
Po przyjeździe do Paryża w listopadzie 1882 roku Bilińska rozpoczęła naukę malarstwa w kobiecej pracowni renomowanej, prywatnej szkoły Académie Julian. Zajęcia prowadzono oddzielnie dla kobiet i mężczyzn, lecz program dla obu grup był zbliżony. Opierał się przede wszystkim na studium modela. Jedna z sal ekspozycyjnych na wystawie w MNW jest rekonstrukcją szkolnej pracowni. Aranżacja scenograficzna bazująca na oryginalnych sztalugach, taboretach, gipsach oraz przedmiotach archiwalnych pochodzących z ostatniej siedziby akademii umożliwiły odtworzenie atmosfery tamtego miejsca i czasu. Najistotniejszymi elementami rekonstrukcji są prace uczennic Académie Julian, które na wystawie towarzyszą dziełom Bilińskiej.
(fot. Bartosz Bajerski)
Wybitna portrecistka i mistrzyni pastelu
Bilińska tworzyła portrety w nurcie zakademizowanego realizmu, który łączył wierne odzwierciedlenie natury z elementami idealizacji. Był on charakterystyczny dla malarstwa portretowego drugiej połowy XIX wieku. Artystka operowała znakomitym warsztatem: precyzyjnym rysunkiem, wyważonym użyciem koloru i światła. Poza portretem zajmowała się także malarstwem pejzażowym, tworzyła m.in. widoki morskie. Malowała je szybko i pozostawiała w szkicowej formie jako próby uchwycenia zmieniającej się natury.
Artystka sprawnie posługiwała się też techniką pastelu, która po 1888 roku zaczęła dominować w jej twórczości. Pastele Bilińskiej, malowane najczęściej na płótnie, zaskakiwały intensywnością barw i efektami światłocieniowymi do tego stopnia, że krytycy porównywali je do obrazów olejnych.
(fot. mat. pras.)
Warszawianka w Paryżu
Anna Bilińska znaczną część życia spędziła w Paryżu, lecz w sposób szczególny była związana z Warszawą. Tutaj, przy ulicy Hożej 14, znajdował się jej dom rodzinny. Pierwsze lekcje malarstwa i rysunku pobierała u Wojciecha Gersona, który w swojej pracowni prowadził kursy dla kobiet. W tym czasie Bilińska wynajmowała również atelier przy ul. Nowy Świat 2.
Swoje prace wystawiała m.in. w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Hotelu Europejskim, w antykwariacie Gustawa Soubise-Bisiera i salonie Aleksandra Krywulta. Z Paryża wróciła do Polski dopiero w 1892 roku. Wiadomo, że w Warszawie planowała stworzyć nowoczesną szkołę malarstwa dla kobiet. Plany te przekreśliła przedwczesna śmierć artystki.
(fot. Bartosz Bajerski)
Projekt naukowy
Wystawie towarzyszy katalog dzieł wszystkich Anny Bilińskiej (opublikowana zostanie także jego anglojęzyczna wersja). Kilkuletni program badawczy obejmował kwerendy w archiwach i muzeach polskich oraz zagranicznych. Badania naukowe pomogły dotrzeć do nieznanych dotąd dzieł.
Cennych informacji dostarczył prowadzony przez Bilińską album („Mémorial…”), zawierający recenzje prasowe i fotografie dzieł, korespondencja, szkicowniki i notatnik artystki z wykazami sprzedanych i nagrodzonych obrazów, a także książka męża malarki, Antoniego Bohdanowicza, zawierająca obszerne fragmenty jej dziennika.
