Jak przeżyć święta i nie zwariować? Nadciąga powieść „Gorączka świątecznej nocy”
7 grudnia, 2019
„Antykobieca krucjata” pod teatralną lupą. Spektakl „Diabły” w Powszechnym
8 grudnia, 2019

„Czas oddać im należny hołd i pamięć”. Premierowy „Berek” w Teatrze Żydowskim

Berek Joselewicz stał się symbolem zaangażowania Żydów w niepodległość Polski (fot. Magda Hueckel)

Na przestrzeni burzliwej historii, Żydzi angażowali się w polski ruch niepodległościowy.  Wielu z nich brało udział w powstaniach narodowych, płacąc krwią za wolną Polskę. Twórcy spektaklu „Berek”, Maja Kleczewska i Łukasz Chotkowski, korzystając z materiałów dokumentalnych, tworzą panoramę zbrojnej walki Żydów o wolność Polski na przestrzeni wieków. Interesuje ich zwłaszcza bohaterska postawa tytułowego Berka Joselewicza, ale także innych polsko-żydowskich bohaterów walczących w Legionach Polskich, kampanii wrześniowej czy Powstaniu Warszawskim. Swoją sztukę pod egidą Teatru Żydowskiego wystawiają w przestrzeni Nowym Świecie Muzyki, zaprojektowanej przez Zbigniewa Liberę, jednego z najważniejszych polskich artystów.

– Forma tego spektaklu ujęta jest w ramę wystawy. Zbigniew Libera zaproponował nam i teatrowi wystawę jako scenografię. Z materiałów archiwalnych, ikonografii, z dokumentów zaczerpniętych z różnych muzeów jak Muzeum Narodowe w Krakowie, z Żydowskiego Instytutu Historycznego, Muzeum POLIN oraz od darczyńców, którzy nadsyłali nam z całego świata ikonografię żydowskich bojowników z wojska polskiego, Libera stworzył ekspozycję. Wystawia na niej zdjęcia, kopie odezw, mundury – mówi dramaturg Łukasz Chotkowski, współscenarzysta spektaklu

Do galeryjnej przestrzeni „Berka” można dołączyć w dowolnym momencie i w dowolnej chwili ją opuścić. Spektakl otwarty jest dla publiczności przez kilka godzin i tak jak w galerii sztuki, widzowie sami decydują, jak długo trwa spektakl i które fragmenty historii chcą zobaczyć. Podział na scenę i widownię nie istnieje. – Naszym zamysłem było, aby widz indywidualnie poddał się wpływom aktorów, nowych mediów i muzyki współczesnej. Widzowie i aktorzy tworzą nowe ciało społeczne, nowy synkretyzm, nowy świat – mówi Maja Kleczewska, reżyserka spektaklu. 

(fot. Magda Hueckel)

Przywracanie należnej pamięci

Jednym z żydowskich bohaterów był Berek Joselewicz, który podczas insurekcji kościuszkowskiej w 1794 zorganizował zwartą formację zbrojną tworzoną przez Żydów. Berek Joselewicz stał się symbolem zaangażowania Żydów w niepodległość Polski. – W „Berku” artyści opowiadają o tym, o czym się często zapomina, o całkowicie nieznanej części historii Polski. Przywracamy pamięć o żołnierzach żydowskich, walczących za Polskę, za swój kraj. To jest hołd oddany tym ludziom. Bardzo ważny jest też aspekt osobisty w tym spektaklu. W trakcie prób okazało się, że ojciec naszego aktora, Henryka Rajfera, był żołnierzem, który walczył za Polskę i przeszedł cały szlak bojowy od Lenino do Berlina. Odznaczono go wieloma medalami. Został ranny i stanowi swoistą analogię. Jest on naszym współczesnym Berkiem – mówi Chotkowski.

– Jestem szczęśliwa, że Maja Kleczewska i Łukasz Chotkowski zrealizowali w Teatrze Żydowskim czwarty spektakl. „Berek” to wzruszająca i mądra opowieść o równości, braterstwie, o wspólnej walce o przyszłość jednej Ojczyzny, Polski. W polskim wojsku w czasie II wojny światowej, w różnych jego formacjach walczyło ponad dwieście tysięcy żołnierzy pochodzenia żydowskiego, a w armiach koalicji antyhitlerowskiej nawet 1,5 miliona Żydów. Czas oddać im należny hołd i pamięć – mówi Gołda Tencer. Jak dodaje, że wszystkie spektakle Kleczewskiej i Chotkowskiego są o pamięci, przeciwstawiają się stereotypowemu postrzeganiu historii i rzeczywistości. – „Berek” proponuje żywy dialog z pamięcią, zapraszając do galeryjnej przestrzeni, którą zorganizował wybitny artysta, Zbigniew Libera. Tak, Berek Joselewicz stał się eksponatem, a zarazem nieodległym symbolem czasu, w którym wolność była jedynie marzeniem. On i dziesiątki tysięcy późniejszych żołnierzy pochodzenia żydowskiego, przelewający krew za wolność i niepodległość, w spektaklu Mai Kleczewskiej znowu stają do apelu. Pamiętamy – podkreśladyrektorka Teatru Żydowskiego.

(fot. Magda Hueckel)

Twórcy i obsada

„Berek” to już czwarta, po „Dybuku”, „Golemie” i „Malowanym ptaku”, premiera Mai Kleczewskiej i Łukasza Chotkowskiego w Teatrze Żydowskim. Choreografia to dzieło Kayi Kołodziejczyk, kostiumy – Konrada Parola, muzyka – Cezary Duchnowski. Za montaż materiałów filmowych odpowiada Przemysław Chruścielewski, przygotowanie wokalne – Teresa Wrońska, produkcja – Michalina Żemła, a inspicjentką jest Beata Szaradowska.

Występują: Marcin Błaszak, Ewa Dąbrowska, Joanna Przybyłowska, Henryk Rajfer, Rafał Rutowicz, Wanda Siemaszko, Piotr Sierecki, Barbara Szeliga, Gołda Tencer, Jerzy Walczak i Marek Węglarski.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *